Münch, Charles

Münch [münś], Munch Charles, Carl, *26 IX 1891 Strasburg, †6 XI 1968 Richmond (Wirginia), francuski dyrygent, skrzypek i pedagog, brat Fritza. Kształcił się w zakresie gry na skrzypcach w konserwatorium w Strasburgu pod kierunkiem swego ojca Ernsta. Od 1912 kontynuował studia u L. Capeta w Paryżu, a następnie u C. Flescha w Berlinie. Jako Alzatczyk został w czasie I wojny światowej wcielony do armii niemieckiej. W latach 1919–25 uczył w konserwatorium w Strasburgu; występował też z miejscową Orchestre Municipal. Od 1925 do 1932 był profesorem klasy skrzypiec w konserwatorium w Lipsku, w latach 1926–33 koncertmistrzem orkiestry Gewandhausu, występował na koncertach w Thomaskirche w Lipsku jako skrzypek i dyrygent. W latach 1935–38 kierował Orchestre Philharmonique de Paris, od 1936 był profesorem skrzypiec w Ecole Normale de Musique, od 193 do 1946 dyrektorem Société des Concerts du Conservatoire w Paryżu. Po wojnie koncertował w wielu krajach Europy i w Stanach Zjednoczonych, w latach 1948–62 stał na czele Boston Symphony Orchestra, z którą dokonał też nagrań (głównie dla wytwórni RCA Victor). Od 1951 do 1962 był dyrektorem Berkshire Music Center w Tanglewood. Dzięki niemu publiczność amerykańska poznała szeroki repertuar muzyki francuskiej XIX i XX w., a także wiele współczesnych utworów kompozytorów amerykańskich. W latach 1956–58 Münch był dyrektorem orkiestry Concerts Colonne. W 1967 założył l’Orchestre de Paris i był jej pierwszym dyrektorem.

W dziedzinie dyrygentury Münch był autodydaktą. Jego sztukę dyrygencką cechowała równowaga pomiędzy dyscypliną, dbałością o jasność konstrukcji i wyrazistością dramaturgii (wpływ Furtwänglera i Waltera), a typowo francuską elegancją i polotem. Współcześni podkreślali jego niezwykle silną osobowość i wręcz magnetyczny wpływ na muzyków orkiestry. Dokonał licznych prawykonań, m.in. utworów: S. Barbera (Prayers of Kierkegaard, 1954), A. Coplanda (Symphonie Ode, 1956), A. Honeggera (dedykowane Münchowi III Symfonia „Liturgique”, 1946 i V Symfonia „Di tre re”, 1951), J. Iberta (Symphonie marine, 1963), A. Joliveta (Les trois complaintes du soldat, 1943, I Symfonia, 1953), B. Martinů (VI Symfonia, 1955, dedykowane M. Paraboles, 1959), D. Milhauda (m.in. VI Symfonia, 1955), G. Petrassiego (Concerto per orchestra nr 5, 1955), F. Poulenca (Gloria, 1961), A. Tansmana (Quatre danses polonaises pour orchestre, 1947).

Literatura: Ch. Münch Je suis chef d’orchestre, Paryż 1954, wyd. amerykańskie Nowy Jork 1955, wyd. niem. Zurych 1956, wyd. rosyjskie Moskwa 1960; K.V. Burian Charles Münch, Praga 1970.