Milleville, Francesco

Milleville Francesco, Milleville Ferrarese, imię zakonne Barnaba, *ok. 1565 lub ok. 1573 Ferrara (?), †po 1639 Ferrara (?), włoski kompozytor i organista. Pochodził z rodziny francuskich muzyków działających głównie w Ferrarze. Należał do zakonu bernardynów, od 1603 działał jako organista i kapelmistrz w różnych klasztorach swego zgromadzenia: S. Maria w Gradara koło Pesaro (1603), opactwie S. Giorgio w Ferrarze (1604), Villanova di Lodi (1605–06). Od 1607 do ok. 1612 miał być organistą polskiego króla Zygmunta III oraz cesarza Rudolfa II. Polskie źródła nie potwierdzają tej informacji. Według Sartoriego (Die Musik in Geschichte und Gegenwart, red. F. Blume, 16 t., Kassel 1949–79) po powrocie do Włoch Milleville objął w 1614 stanowisko kapelmistrza w katedrze w Volterra (Toskania). W latach 1616–36 zajmował wiele stanowisk, przed 1617 mógł być związany z Bolonią, następnie był m.in. kapelmistrzem i organistą w Gubbio, Sienie, Arezzo. W 1636 powrócił do San Giorgio w Ferrarze i z tym klasztorem związany był do końca życia. Jedynie w 1638 przebywał w Sant’Angelo Magno w Ascoli. Do uczniów Milleville’a należeli F. Battazzi i D. de Felici.

Twórczość Milleville’a jest jeszcze mało zbadana. W tytułach swych dzieł kompozytor często określany był jedynie jako Milleville Ferrarese, stąd liczne nieporozumienia dotyczące autorstwa niektórych utworów. Milleville dedykował wybrane kompozycje duchownym ze swego zakonu, umieszczał też ich utwory pośród swoich. W zbiorze op. 17, podobnie jak w Concerti (1617), przeważa obsada 2-głosowa z basso continuo nad 3-głosową (zwykle CCB lub TTB). Teksty Concerti są typowo barokowe, pochodzą z Pieśni nad pieśniami lub do nich nawiązują, niekiedy należą do typu pietystycznych (O dulcissime Iesu); niektóre są wierszowane (Fructus dulces amoris), często zakończone słowem Alleluia. W utworach 2-głosowych obie partie prowadzone są w sposób typowy dla wczesnobarokowego koncertu kościelnego (równoległe tercje, inicjalne imitacje). Melodyka traktowana raczej sylabicznie zawiera elementy deklamacji, podąża za tokiem mowy, dyminucje zdobią jedynie pojedyncze słowa. W kompozycjach 3-głosowych (O dulcissime Iesu) istotą utworu jest przeciwstawianie głosu solowego duetowi. Zbiór zamyka instrumentalne „fantasia alla francese” La Bellotina. W zbiorze motetów z 1627 przeważają, podobnie jak we wcześniejszych, kompozycjach wieloodcinkowe o zmiennym metrum (nieparzyste zwykle pod koniec utworu).

Literatura: N. Bennati Musicisti ferraresi, «Atti della Deputazione Ferrarese di Storia Patria» XII, 1912; A. Lazzari La musica alla corte dei Duchi di Ferrara, Ferrara 1928; F. Coradini La cappella musicale nel Duomo di Arezzo, „Note d’archivio per la storia musicale” XVIII, 1941; E. Capaccioli Don Barnaba Milleville (1577–1643). Contributo per una ricerca biografica, „Rivista internazionale di musica sacra” I, 1980.