Mietałłow, Wasilij

Mietałłow Wasilij Michajłowicz, *13 (1) III 1862 gubernia saratowska, †1 VI 1926 Moskwa, rosyjski historyk muzyki i kompozytor. W 1884 ukończył studia teologiczne i muzyczne w instytucie synodalnym w Moskwie. Od 1894 pracował tamże jako nauczyciel, ponadto wykładał w instytucie archeologii; w latach 1901–26 był profesorem konserwatorium w Moskwie. Komponował utwory religijne, dziś zupełnie zapomniane.

Mietałłow należy do najstarszych, a zarazem najbardziej zasłużonych badaczy staroruskiej muzyki cerkiewnej. Na plan pierwszy wysuwają się jego prace dotyczące podstawowej dla tego gatunku problematyki paleograficznej i źródłoznawczej. Wykorzystywał w nich własne transkrypcje śpiewów cerkiewnych z rękopisów od XI do XIV w. Paleografii muzycznej poświęcił podręcznik Azbuka kriukowogo pienija; szczególnie wartościową jego pracą jest Russkaja siemiografija, będąca zarazem antologią ponad 100 faksymilów, które ilustrują złożoną problematykę notacyjną śpiewów cerkiewnych. Zajmował się też klasyfikacją źródeł rękopiśmiennych, systematyką śpiewów oraz tonalnością muzyki starocerkiewnej. Zwrócił m.in. uwagę na specyfikę systemu tonalnego głosów, który wprawdzie wyrósł z bizantyńskiego systemu oktoechos, jednak podstawowym elementem jego struktury są staroruskie formuły melodyczne, tzw. popiewki (Osmogłasije…). W rozprawie Bogosłużebnoje pienije Mietałłow omawia najdawniejsze przejawy muzyki starocerkiewnej oraz jej związki z muzyką i kulturą bizantyńską. Znajomość źródeł i systemów notacyjnych muzyki starocerkiewnej sprawiła, że prace Mietałłowa odegrały zasadniczą rolę w rozwoju podejmowanych w 2. połowie XX w. badań nad muzyką dawnej Rusi.

Literatura: S. Smolenski Otzyw na soczinienije W.M. Mietałłowa „Bogosłużebnoje pienije russkoj cerkwi. Pieriod domongolskij”, w: Otczot o 49-m prisużdienii nagrad grafa Uwarowa, Petersburg 1909; A. K. [K. Kuzniecow] W.M. Mietałłow [nekrolog], „Muzykalnoje obrazowanije” 1926 nr 3–4; E. Koschmieder Die wichtigsten Hilfsmittel zum Studium des russischen Kirchengesangs, „Jahrbuch für Kultur und Geschichte der Slawen” IV/1, 1928.