Mesomedes z Krety

Mesomedes z Krety, 1. poł. II w., grecki poeta, kitaroda. Jego działalność przypada na rządy cesarza Hadriana (117–138), na dworze którego pełnił funkcję naczelnego poety-muzyka, oraz cesarza Antoninusa Piusa (138–161). Z dorobku Mesomedesa zachowało się w różnych rękopisach 13 wierszy, w tym 5 z notacją muzyczną. Do 1877 uważano, że zachowane utwory to 3 hymny: mezoidalny (dytyrambiczny) Do Muzy i netoidalne (nomiczne) Do Heliosa i Do Nemezis, do których stosowano tropy miksolidyjskie. Pierwszą ich publikację, bez transkrypcji zamieścił V. Galilei w Dialogo della musica antica et della moderna, Florencja 1581. Jest to jednak, według nowszych badań, 5 utworów: 3 krótkie preludia (tzw. prooemia) – Do Muzy, Do Kaliope i Apolla, Do Apolla i 2 hymny – Do Heliosa i Do Nemesis. Ponowne odczytanie literowego zapisu muzycznego umożliwiło ustalenie tropów; obecnie przyjmuje się, że zapisane dźwięki odpowiadają tropom – hypolidyjskiemu w rodzaju chromatycznym oraz lidyjskiemu w rodzaju diatonicznym. W 1906 odnaleziono 8 dalszych utworów Mesomedesa: 3 hymny (Do Przyrody, Do Izydy, Do Adriatyku), których treść stanowią wezwania i prośby, 4 epigramy (na zegar, na łabędzia, na homara, opis gąbki) oraz prooemium jambiczne w formie inwokacji do Kaliopy. K. Horna, odkrywca manuskryptu, na podstawie uwag kompilatora doszedł do wniosku, że w oryginale wszystkie kompozycje były zaopatrzone w notację muzyczną. Obecnie wiadomo, że do dwóch hymnów (Do Przyrody i Do Adriatyku) stosowano trop lidyjski, zaś do hymnu Do Izydy, będącego rodzajem pieśni kultowej, trop hypolidyjski.

Literatura: K. Horna Die Hymnen des Mesomedes, «Sitzungsberichte der Akademie der Wissenschaften in Wien, philosophisch-historische Klasse» CCVII, 1, Wiedeń 1928; G. Marteilotti Mesomedes, Rzym 1929; R.P. Winnington-Ingram Mode in Ancient Greek Music, Cambridge 1936, przedr. 1968; E. Wellesz A History of Byzantine Music and Hymnography, Oksford 1949, przedr. 1962; E. Heitsch Die Mensomedes-Überlieferung, «Nachrichten der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, philosophisch-historische Klasse» III, 1959; Die griechischen Dichteifragmente der römischen Kaiserzeit, t. 1, red. E. Heitsch, Getynga 1961, przedr. 1963; Denkmäler altgriechischer Musik, red. E. Pöhlmann, Norymberga 1970.