Mediŋš, Jêkabs
Mediŋš [m’edińsz], Medyń Jānis, *9 X 1890 Ryga, 4 III 1966 Sztokholm, łotewski kompozytor i dyrygent, brat Jāzepsa. W 1909 ukończył instytut muzyczny w Rydze (fortepian, skrzypce, wiolonczela). W latach 1904–15 był skrzypkiem i dyrygentem (od 1914) w operze w Rydze, od 1920 do 1928 dyrygentem łotewskiej opery narodowej, od 1928 do 1944 dyrygentem oraz dyrektorem artystycznym łotewskiego radia. W latach 1921–44 wykładał w konserwatorium w Rydze; w 1929 tamże mianowany profesorem. W 1944 wyemigrował do Niemiec, od 1948 mieszkał w Sztokholmie. Jānis Mediŋš, autor pierwszego baletu łotewskiego Mīlas uzvara, uważany jest za jednego z twórców łotewskiej opery narodowej. Rękopisy jego utworów znajdują się w 14 bibliotekach europejskich i w Ameryce Północnej.
Kompozycje
Instrumentalne:
orkiestrowe:
Imanta 1923
Zilais kalns (‘niebieska góra’) 1924
Nakts Getzemanes dārzā (‘noc w ogrodzie Getsemani’), poemat symfoniczny
5 suit orkiestrowych, m.in. III Dzimtene (ojczyzna) 1933
Koncert wiolonczelowy 1928
Koncert fortepianowy 1934
kameralne:
Kwartet smyczkowy 1946
2 tria fortepianowe, 1930, 1954
Sonatina na wiolonczelę i fortepian, 1947
Suita na wiolonczelę i fortepian, 1951
na instrument solo:
Balade na fortepian 1922
23 dainas (‘23 pieśni ludowe’) na fortepian
Rapsodia na 2 fortepiany, 1954
Sonata na akordeon, 1955
Wokalne i wokalno-instrumentalne:
ok. 130 pieśni solowych
pieśni chóralne
8 kantat
Sceniczne:
opery (wyst. w Rydze):
Uguns un nakts (‘ogień i noc’), libretto J.N. Rainis, 1919, wyst. 1921, wersja zrewid., wyst. 1924
Dievi un cilvēki (‘bogowie i ludzie’), wg L. Paeglea, wyst. 1922
Sprīditīs (‘Tomcio Paluch’), libretto A. Brigadere, wyst. 1927
Luteklīte (‘pieszczoszka’), opera dziecięca, wyst. 1939
***
balet Mīlas uzvara (‘zwycięstwo miłości’), 1935
Praca:
Toņi un pustoņi (‘tony i półtony’), Sztokholm 1964 (autobiografia)