McCartney [mekˊa:rtny] Paul, *18 VI 1942 Liverpool, angielski wokalista, gitarzysta basowy i kompozytor. Jego ojciec grał na trąbce i fortepianie, był liderem amatorskiego zespołu Jim Mac’s Band. McCartney w dzieciństwie uczył się gry na fortepianie. W 1957 założył wraz z J. Lennonem spółkę kompozytorsko-autorską dostarczającą przeboje dla zespołu The Beatles. W X 1962 nakładem wytwórni Parlophone ukazał się debiutancki singel tej grupy (Love Me Do). McCartney wcześnie zaczął komponować. Inspirowały go zarówno rockandrollowe utwory Little Richarda (Long Tall Sally), Chucka Berry’ego (Roll Over Beethoven), Buddy Holly’ego (Words of Love), Carla Perkinsa (Everybody’s Trying to Be My Baby), jak również balladowe R. Marlowa (A Taste of Honey), B. Scotta i piosenka pop M. Davida (Baby It’s You), B. Bacharacha, B. Williamsa, C. Velazqueza (Besame mucho), S. Shaftela. Choć utwory The Beatles sygnował tandem J. Lennon/McCartney, to kompozytorem i wokalistą najbardziej popularnych był McCartney. Dzięki niemu nieskomplikowane muzycznie przeboje (Love Me Do, Can’t Buy Me Love, All My Loving) stopniowo zastępowane były przez utwory rozbudowane, bogato instrumentowane, zdradzające fascynację muzyką klasyczną (Here, There and Everywhere, She’s Leaving Home). W dorobku McCartneya obok sentymentalnych ballad o miłości (Yesterday, I’ll Follow the Sun, I Will) znajdują się m.in. refleksyjne utwory (The Fool on the Hill, Eleanor Rigby, Hey Jude i Let It Be), muzyczne opowieści (Michelle, Lovely Rita, Yellow Submarine, Magical Mystery Tour), parodia piosenek The Beach Boys (Back in the USSR), stylizacje wzorowane na przebojach z lat 20. (Honey Pie, When I’m Sixty Four, Maxwell’s Silver Hammer, Your Mother Should Know). W niektórych kompozycjach McCartneya widoczny jest wpływ muzyki folk (Blackbird, I’ve Just Seen a Face, Two of Us), hard rocka (Helter Skelter, Oh! Darling) i awangardy (Why Don’t We Do It on the Road?). W 1967 dwie jego kompozycje (Michelle i Eleanor Rigby) otrzymały nagrody Grammy. McCartney był także inspiratorem powstania jednego z pierwszych w historii muzyki rozrywkowej „concept albumu” (Sergeant Pepper’s Lonely Hearts Club Band z 1967). Na skutek kontrowersji artystycznej z J. Lennonem w 1970 McCartney opuścił The Beatles i wydał solową płytę McCartney. Wkrótce razem z żoną Lindą sformował zespół Wings, z którym nagrywał i występował w latach 1971–81. Napisał i spopularyzował wówczas m.in. liryczne ballady My Love (1973) i Let ’Em In (1976), dynamiczny Jet (1974), inspirowany szkockim folklorem Mull of Kintyre (1977) oraz popowy Goodnight Tonight (1979). Późniejsza twórczość McCartneya zbliżała się ku piosence pop, a wydawane regularnie płyty były coraz mniej udane, wyróżniały się jedynie albumy Pipes of Peace (1983), Press to Play (1986) i Flaming Pie (1997). W latach 90. ponownie zainteresował się muzyką klasyczną, skomponował The Liverpool Oratorio (1991) i Standing Stone (1997). McCartney otrzymał m.in. nagrodę Guinness Book of Records przyznawaną „najpopularniejszemu autorowi wszech czasów” (1979) oraz Polar Music Prize (1992). Napisał muzykę do filmów, m.in. Family Way (reż. R. Boulting, 1967), Empty Hand (reż. D. Litchfield, 1974), Beyond the Limit (reż. J. McKenzie, 1983), Give My Regards to Broad Street (reż. P. Webb, 1984), Spies Like Us (reż. J. Landis, 1985). Jego kompozycje wykonywali m.in. Mary Hopkin, Scaffold, Rod Stewart, Peggy Lee, Frank Sinatra i Michael Jackson. McCartney wylansował ponadto przeboje: Coming Up (1980), Ebony and Ivory (1982), Say, Say, Say (1983), Pipes of Peace (1983), No More Lonely Nights (1984), Once Upon a Long Ago (1987). W 2018 koncertował w Krakowie. W Polsce ukazała się jego biografia (P. Chróściel Paul, Warszawa 1992).
