Maxylewicz, Wincenty Ferreriusz

Maxylewicz Wincenty Ferreriusz, *1685, †24 I 1745 Kraków, polski kompozytor, wokalista i dyrygent. W latach 1693–98 uczył się w jezuickiej bursie muzycznej w Krakowie. W latach 1719–29 był wokalistą i dyrygentem kapeli na Jasnej Górze w Częstochowie; należał do grupy lepiej uposażonych muzyków. W archiwum kapeli jasnogórskiej nie zachowała się żadna jego kompozycja. Przed 1737 był kantorem szkoły katedralnej w Krakowie; uczył śpiewu i zasad muzyki wokalistów (dyskancistów) kapeli. W 1739 (po śmierci ks. Andrzeja Bargiela) został dyrygentem kapeli katedralnej, którą prowadził do końca życia. Pochowany został 26 I 1745 w kościele oo. Bernardynów. Według notatki sporządzonej po śmierci kompozytora przez A. Grabowskiego (opublikowanej przez A. Sowińskiego w Słowniku…) Maxylewicz pozostawił żonę Mariannę i córki; zapis ten świadczy także, że współcześni wysoko cenili Maxylewicza jako kompozytora i nauczyciela. Z rachunków krakowskiej kapeli wynika, że kierując nią Maxylewicz wykazywał dużą aktywność; jego staraniem naprawiono m.in. wielkie i małe przenośne organy oraz pozytywy (w małym i wielkim chórze), sprowadzono także nowe instrumenty z Lipska (2 trąby-puzony i róg). Według W. Zientarskiego w kapeli gnieźnieńskiej występował w 1729 skrzypek Maxylewicz, nie wiadomo jednak, czy chodzi o tę samą osobę.

Zachowane utwory na 4-głosowy chór mieszany a cappella są motetami przeimitowanymi, utrzymanymi w stile antico. Gloria Tibi Trinitas świadczy o dobrym opanowaniu przez Maxylewicza stylu koncertującego. W środkowej części kompozytor wprowadził solo o charakterze arii, a ramy utworu tworzą wstęp instrumentalny oraz chór. W niezachowanej Missa Triumphalis tytuł sugeruje zastosowanie instrumentów.

Literatura: A. Sowiński Słownik muzyków polskich dawnych i nowoczesnych, Paryż 1874; A. Chybiński W. Maxylewicz, „Kwartalnik Muzyczny” 1929/30 nr 5; G. Mizgalski Podręczna Encyklopedia Muzyki Kościelnej Poznań 1959; Z.M. Szweykowski Nowe inwentarze, nowy obraz historii, „Ruch Muzyczny” 1963 nr 3; J. Węcowski G. G. Gorczycki, W. Maxylewicz oraz D. Stachowicz w świetle nowych odkryć i badań, praca magisterska, maszynopis w bibliotece Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, 1964; W. Zientarski Z dziejów katedralnej kapeli muzycznej w Gnieźnie, „Nasza Przeszłość” XXIV, 1966; A. Żórawska-Witkowska, hasło Maxylewicz, w: Polski Słownik Biograficzny, XX/1, z. 84, Wrocław 1975; P. Podejko Kapela wokalno-instrumentalna Paulinów na Jasnej Górze, Kraków 1977; E. Głuszcz-Zwolińska Zbiory muzyczne proweniencji wawelskiej, «Musicalia vetera. Katalog tematyczny rękopiśmiennych zabytków dawnej muzyki w Polsce», 1/6, red. Z.M. Szweykowski, Kraków 1983; P. Podejko Katalog tematyczny rękopisów i druków muzycznych kapeli wokalno-instrumentalnej na Jasnej Górze, «Studia Claromontana» XII, 1992; B. Przybyszewska-Jarmińska Muzyka barokowa w Rzeczpospolitej, XI Festiwal Muzyki odnalezionej, 2004; J. Węcowski, hasło Maxylewicz, w: Encyklopedia Katolicka, XII, Lublin 2008.