Maszyński, Piotr

Maszyński Piotr, *31 VII 1855 Warszawa, †1 VIII 1934 Warszawa, polski dyrygent chóralny, kompozytor i pedagog. Po ukończeniu gimnazjum filologicznego w Warszawie uczył się gry na fortepianie u A. Michałowskiego i harmonii u G. Roguskiego. W latach 1876–80 studiował kontrapunkt i kompozycję w Konstancji (Szwajcaria) u Z. Noskowskiego, ówczesnego dyrygenta chóru męskiego miejscowego towarzystwa śpiewaczego Bodan; w latach 1878–80 Maszyński pełnił funkcję jego zastępcy. Po powrocie do kraju osiadł w Warszawie; w 1883 był korepetytorem chóru WTM, w latach 1884–87 prowadził klasę przygotowawczą śpiewu chóralnego w szkole muzycznej przy WTM, w 1884–86 był sprawozdawcą muzycznym „Gazety Polskiej”. W 1886 założył Warszawskie Towarzystwo Śpiewacze Lutnia (na wzór Lutni lwowskiej), z którym był związany do końca życia. Początkowo dyrygował chórem męskim, od 1892 również chórem żeńskim i mieszanym. Wraz z Lutnią koncertował w licznych miejscowościach Królestwa Polskiego oraz w Pradze (1911) i we Lwowie (1913), dając impuls do tworzenia podobnych zespołów. Równolegle uczył w Instytucie Muzycznym w Warszawie: w klasie gry fortepianowej dla śpiewaków (1892–97), w klasie fortepianu (1897–1915), śpiewu chóralnego (1901–29) i solfeżu (1905–15). W latach 1893–1915 dyrygował chórem Archikonfraterni Literackiej przy katedrze św. Jana, w 1893–95 i 1898–1901 kierował Szkołą Chórów przy Rządowych Teatrach Warszawskich. Od 1921 przez kilka lat prowadził zorganizowany przez siebie chór mieszany Akademickiego Koła Muzycznego, w latach 1923–34 był dyrektorem artystycznym Związku Mazowieckiego Polskich Stowarzyszeń Śpiewaczych. W latach 1883–87 i 1909–16 był członkiem zarządu WTM, od 1891 członkiem zarządu, w latach 1916–19 prezesem Sekcji im. S. Moniuszki przy WTM. 1 X – 31 XII 1915 pełnił funkcję dyrektora artystycznego opery w Warszawie. Otrzymał tytuł honorowego profesora konserwatorium w Warszawie (1930) oraz honorowe członkostwo 32 stowarzyszeń i instytucji muzycznych, nagrodę m. Warszawy (1930), nagrodę MWRiOP (1934), Krzyż Oficerski Orderu Polonia Restituta (1934).

Maszyński, wybitny znawca chóralistyki, największe zasługi położył dla rozwoju korporacyjnego śpiewactwa na terenie Królestwa Polskiego w ostatniej ćwierci XIX i początku XX w. Ideały artystyczne łączył z ideami patriotycznymi. Zabiegał o upowszechnienie śpiewu chóralnego w społeczeństwie polskim poprzez organizowanie koncertów Lutni w Warszawie i na prowincji, konkursów wykonawczych, zjazdów śpiewaczych, najpierw okręgowych, a w okresie międzywojennym ogólnopolskich (pierwszy w 1922 w Warszawie) i międzynarodowych (Wszechsłowiański Zjazd Śpiewaczy w 1929 w Poznaniu), oraz rozpisywania konkursów kompozytorskich na utwory chóralne. Maszyński był inicjatorem utworzenia Związku Mazowieckiego Polskich Stowarzyszeń Śpiewaczych (1923) i Zjednoczenia Polskich Związków Śpiewaczych i Muzycznych (1925). W twórczości kompozytorskiej skoncentrował się na utworach chóralnych a cappella; są one utrzymane w stylu zbliżonym do niemieckich Liedertafel, odznaczają się jednak bogatszą harmonią i fakturą oraz walorami brzmieniowymi. Wiele oryginalnych kompozycji i opracowań chóralnych utworów kompozytorów polskich i obcych spopularyzowanych przez Maszyńskiego przetrwało w amatorskiej praktyce śpiewaczej do czasów współczesnych (np. kanon Był duda). Dużą wartość artystyczną mają pieśni solowe z fortepianem, szczególnie cykl Nowe latko. Utwory kameralne i orkiestrowe uległy stopniowo zapomnieniu. Maszyński był autorem tekstów do niektórych własnych pieśni, tłumaczem na język polski tekstów pieśni oraz librett operowych (Der Wildschütz A. Lortzinga, Manon J. Masseneta), a także tekstów oratoryjnych.

Literatura: F. Starczewski Piotr Maszyński, „Chór” 1935 nr 11 i 12, 1936 nr 1–6, 10 i 12 oraz 1937 nr 1; I. Chomik (Spóz) Warszawskie Towarzystwo Śpiewacze „Lutnia” w latach 1886–1914, w: Szkice o kulturze muzycznej XIX w., t.1, red. Z. Chechlińska, Warszawa 1971; I. Spóz Towarzystwo Śpiewacze Lutnia im. Piotra Maszyńskiego w Warszawie 1886–1986, Warszawa 1988.