Marsalis, Branford

Marsalis Branford, *26 VIII 1960 Braux Bridge (Luizjana), amerykański saksofonista (altowy, sopranowy, tenorowy), kompozytor jazzowy. Pochodzi ze znanej rodziny muzyków jazzowych. W 1978 uczył się gry na klarnecie w klasie A. Batiste’a w Southern University w Baton Rouge, a następnie w Berklee School of Music w Bostonie (1979–81). W 1981 rozpoczął współpracę z Jazz Messengers A. Blakeya, a później z zespołem brata Wyntona. Od tego czasu jego głównymi instrumentami są saksofon sopranowy i tenorowy. W 1983, wraz z Wyntonem, wziął udział w trasie koncertowej grupy H. Hancocka i wystąpił z (zespołem brata) na Jazz Jamboree w Warszawie. W tym samym roku nagrywał z M. Davisem (album Decoy) i zarejestrował debiutancki krążek Scenes in the City. W 1985 nawiązał, trwającą do dziś, współpracę z gwiazdą muzyki pop Stingiem (album Bring on the Night, 1986), z którym odbył ośmiomiesięczne tournée. W 1986, wspólnie z zespołem H. Hancocka, gościł w Polsce podczas Jazz Jamboree. W 1988 ponownie występował ze Stingiem (album Nothing Like the Sun); solo Marsalisa w utworze Englishman in New York przeszło do historii. W 1987 nagrał kolejny album (Random Abstract), w 1988 współpracował z reżyserem S. Lee (film Do the Right Thing). W latach 1992–95 był liderem zespołu występującego w cyklicznym programie telewizji NBC Tonight Show. W 1994 założył grupę Buckshot LeFonque, grającą jazz z elementami hip-hopu. W latach 90. nagrywał pod własnym nazwiskiem, współpracując jednocześnie z m.in. T. Blanchardem, B. Fleckiem, R. Hargrove’em i bratem Wyntonem. Od 1996 jest aktywny jako nauczyciel akademicki, wykładał na uczelniach w Michigan, San Francisco i Karolinie Północnej. Od 1986 prowadzi formację Branford Marsalis Quartet, która najpełniej ilustruje jego muzyczne zainteresowania i styl. Przez lata skład zespołu ulegał zmianie, obecnie tworzą go: J. Caderazzo (fortepian), E. Revis (kontrabas) i J. Faulkner (perkusja). Grupa nagrała szereg płyt studyjnych i koncertowych wysoko ocenionych przez krytyków, m.in. Contemporary Jazz (2000 – nagroda Grammy), Braggtown (2006), Upward Spiral (z wokalistą K. Ellingiem, 2016), The Secret Between the Shadow and the Soul (2019). Materiał z tych albumów był prezentowany w Polsce; Marsalis pojawił gościnnie na dwóch płytach A.M. Jopek (ID, 2008; Ulotne, 2018).

Branford Marsalis należy do najlepiej rozpoznawanych muzyków współczesnej sceny jazzowej. Jego styl, określany niekiedy mianem neoklasycznego, wywodzi się z najlepszych tradycji jazzu – L. Younga, estetyki M. Davisa z połowy lat 60., S. Rollinsa, J. Coltrane’a i W. Shortera. W przeciwieństwie do brata Wyntona, zdeklarowanego konserwatysty, nie zamyka się w jednej konwencji, wciąż poszukuje oryginalnych form ekspresji, rozwijając i scalając na nowo najbardziej żywotne elementy jazzu. Poprzez wykorzystanie wyrafinowanej melodyki, harmonii, faktury, skomplikowanych rytmów i akcentów (szczególnie w partiach improwizowanych) oraz wszystkich możliwości brzmieniowych i artykulacyjnych saksofonów skutecznie przełamuje schematy postbopu, wnosząc do tej muzyki świeżość i energię. Jest jednym z nielicznych artystów jazzu, którzy sprawdzili się na gruncie muzyki pop (współpraca ze Stingiem i grupą Grateful Dead).