Luening [lˊu:nyη] Otto Clarence, *15 VI 1900 Milwaukee, †2 IX 1996 Nowy Jork, amerykański kompozytor, dyrygent i pedagog. W latach 1915–17 studiował teorię muzyki w Staatliche Hochschule für Musik w Monachium, w 1919–20 kontynuował studia w Zurychu: w konserwatorium i na uniwersytecie oraz prywatnie u Ph. Jarnacha i F. Busoniego. Grał też na flecie w Tonhalle-Orchester i w operze miejskiej w Zurychu oraz działał jako aktor i reżyser w James Joyce’s English Players Company. W latach 1920–25 przebywał w Chicago, gdzie m.in. dyrygował przedstawieniami American Grand Opera Company. W latach 1925–28 kierownik departamentu operowego Eastman School of Music w Rochester i dyrygent Rochester American Opera Company (późniejsza American Opera Company). Od 1932 wykładał w University of Arizona w Tucson, w latach 1934–44 był kierownikiem departamentu muzycznego Bennington College w Bennington (Vermont), w 1936 dyrygował New York Philharmonic Symphony Chamber Orchestra. Od 1944 kierownik wystawień operowych i profesor Barnard College w Columbia University w Nowym Jorku, w latach 1968–70 kierownik muzyczny Columbia School of the Arts, w 1971–73 wykładał w Juilliard School w Nowym Jorku. Był współzałożycielem: w 1938 American Composers Alliance (w latach 1945–51 przewodniczący), w 1939 American Music Center, w 1954 Composers’ Recordings, Inc. (w latach 1968–70 przewodniczący). Do jego uczniów należeli m.in.: M. Davidovsky, E. Laderman, Ch. Wuorinen. Luening otrzymał liczne nagrody, m.in. w 1946 National Institute of Arts and Letters (od 1952 członek), w 1985 National Music Council.
Luening, jeden z pionierów muzyki na taśmę, wraz z V. Ussachevskym był współtwórcą pierwszego amerykańskiego studia muzyki elektronicznej, istniejącego od 1952 przy Columbia University w Nowym Jorku, od 1959 działającego oficjalnie jako Columbia-Princeton Electronic Music Center (do 1980 Luening był współdyrektorem). W pierwszych kompozycjach Luening i Ussachevsky operowali nagranym na taśmę magnetofonową dźwiękiem instrumentów (flet, fortepian, instrumenty perkusyjne), poddając go przekształceniom technologicznym. Wspólnie komponowali także utwory, w których wykonywana na żywo muzyka orkiestrowa łączona była z nagraniami magnetofonowymi (Rhapsodic Variations są pierwszymi w historii muzyki przykładami takiego połączenia). Bogata twórczość symfoniczna i kameralna Lueninga odznacza się różnorodnością stylistyczną; zwłaszcza w utworach kameralnych (z późnych lat 60.) forma kszałtowana była poprzez zestawianie różnych stylów muzycznych.
Literatura: O. Luening The Odyssey of An American Composer, Nowy Jork 1980 (autobiografia); Ch. Wuorinen Conversation with Otto Luening, „Perspectives of New Music” X, 1971; R. Moog The Columbia-Princeton Electronic Music Center. Thirty Years of Explorations in Sound, „Contemporary Keyboard” VII, 1981; J. Krutz Otto Luening. An 85-Year Investment in American Music, „The Sinfonian” XXXV, 1985.
Kompozycje:
Instrumentalne:
sonata na skrzypce z fortepianem, 1917
I Kwartet smyczkowy, 1920
sonata na skrzypce z fortepianem, 1922
Concertino na flet i orkiestrę kameralną, 1923
II Kwartet smyczkowy, 1923
I Fantazja symfoniczna, 1924
sonata solowa na wiolonczelę, 1924
III Kwartet smyczkowy, 1928
I Interludium symfoniczne, 1935
II Interludium symfoniczne, 1935
sonata na flet z fortepianem, 1937
The Bass With the Delicate Air na flet, obój, klarnet i fagot, 1940
Wariacje na temat preludium chorałowego Bacha „Liebster Jesu wir sind hier” na wiolonczelę i fortepian, 1942
II Fantazja symfoniczna, 1949
sonata na skrzypce z fortepianem, 1951
Legend na obój i orkiestrę smyczkową, 1951
Kentucky Rondo na orkiestrę, 1951
3 nokturny na obój i fortepian, 1951
sonata na fagot z fortepianem, 1952
sonata na puzon z fortepianem, 1953
Wisconsin Suite na orkiestrę, 1954
Serenada na flet i orkiestrę smyczkową, 1956
Song, Poem and Dance na flet i kwartet smyczkowy, 1958
sonata solowa na skrzypce, 1958
sonata solowa na wiolonczelę, 1958
sonata solowa na kontrabas, 1958
sonata solowa na altówkę, 1958
Fantazja na kwartet smyczkowy i orkiestrę, 1959
Sonority Canon na 2–37 fletów, 1962
Suite for Diverse High and Low Instruments, 1963
Lyric Scene na flet i orkiestrę smyczkową, 1966
Brockman Fantasia na orkiestrę smyczkową, 1966
sonata na flet z fortepianem, 1966
sonata solowa na skrzypce, 1968
III Fantazja symfoniczna, 1969–82
IV Fantazja symfoniczna, 1969–82
sonata solowa na wiolonczelę, 1970
sonata na flet z fortepianem, 1971
Sonority Forms I na orkiestrę, 1973
Mexican Serenades na kontrabas, instrumenty dęte i perkusję, 1974
III Interludium symfoniczne, 1975
IV Interludium symfoniczne, 1975
Wisconsin Symphony, 1975
Short Symphony na orkiestrę kameralną, 1979
13 kanonów na 2 flety, 1979–85
Potawatomi Legends na orkiestrę smyczkową, 1980
Sonority Forms II na orkiestrę, 1983
V Interludium symfoniczne, 1985
V Fantazja symfoniczna, 1985
VI Fantazja symfoniczna, 1985
Serenada i Dialog na flet i fortepian, 1985
VII Fantazja symfoniczna, 1986
VIII Fantazja symfoniczna, 1986
IX Fantazja symfoniczna, 1989
X Fantazja symfoniczna, 1990
fantazje i suity na różne obsady kameralne
utwory fortepianowe, skrzypcowe, organowe, klawesynowe i akordeonowe
liczne utwory fortepianowe, m.in. 6 sonat, wariacje, tańce, preludia, fantazje, intermezza, inwencje, fugi, kanony
Sceniczne:
Evangeline, opera, libretto kompozytor wg H.W. Longfellowa, 1932; nowa wersja, 1948, wyst. Nowy Jork 1948
muzyka teatralna
Elektroniczne:
Fantasy in Space, 1952
Invention in 12 Notes, 1952
Low Speed, 1952
Theatre Piece no., balet 2 na głosy, instrumenty i taśmę, 1956
Dynamophonic Suite, 1958
Gargoyles na skrzypce i taśmę, 1960
A Day in the Country na skrzypce i taśmę, 1961
A Study in Synthesized Sounds, 1961
Synthesis na orkiestrę i taśmę, 1962
Sonority Canon, 1962
Moonflight, 1968
In the Beginning, 1970
Utwory skomponowane z V. Ussachevsky’m:
Incantation, 1953
Rhapsodic Variations na orkiestrę i taśmę, 1954
A Poem in Cycles and Bells na orkiestrę i taśmę, 1954
Concerted Piece na orkiestrę i taśmę, 1960
Of Identity, balet z muzyką elektroniczną, 1954
muzyka teatralna i telewizyjna
Prace:
Music Materials and the Public Library, 1949
Some Random Remarks About Electronic Music, „Journal of Music Theory” VIII, 1964
An Unfinished History of Electronic Music, „Music Educators Journal” LV, 1968
Electronic Tape Music, 1952. The First Compositions, z V. Ussachevskym, 1977
