Kubelík, Jan

Kubelík [kˊu~] Jan, *5 VII 1880 Michle (k. Pragi), †5 XII 1940 Praga, czeski skrzypek i kompozytor. Gry na skrzypcach uczył się od 3. roku życia u swego ojca Josefa Kubelíka, następnie u K. Webera, K. Ondříčka i F. Sršeňa. W latach 1892–98 studiował w konserwatorium w Pradze u O. Ševčíka (skrzypce); kompozycji uczył się m.in. u J.B. Forstera. Od 1898 rozpoczął błyskotliwą karierę wirtuozerską występami w Wiedniu, po których okrzyknięto go nowym Paganinim. Od 1902 odbywał liczne tournées koncertowe po całym świecie (w latach 1901–39 wielokrotnie występował w Polsce). Zasłynął jako wykonawca utworów Paganiniego, utrwalając ich obecność w repertuarze koncertowym, a w wielu przypadkach wykonując je po raz pierwszy od czasów kompozytora. Jego gra odznaczała się niezwykłą biegłością techniczną, nieskazitelną intonacją, pięknem brzmienia. Budził podziw łatwością wykonywania podwójnych flażoletów i pizzicata lewą ręką. Jego kariera koncertowa trwała ponad 40 lat i została zakończona serią 10 specjalnych koncertów w Pradze w sezonie 1939/40, podczas których Jan Kubelík wykonał blisko 50 dzieł. Grał na skrzypcach Guarneriego del Gesù oraz na dwóch egzemplarzach Stradivariego. Skomponował 6 koncertów skrzypcowych (1916–24), Symfonię amerykańską (1937), drobne wirtuozerskie utwory skrzypcowe, kadencje do koncertów (m.in. Beethovena, Brahmsa i Czajkowskiego), w 1947 i 1949 w ramach festiwalu Praska Wiosna odbywały się konkursy skrzypcowe im. J. Kubelíka.

Literatura: J. Čeleda Jan Kubelík, Praga 1930; K učteni památky Jana Kubelíka, red. J. Dostál, Praga 1942 (zawiera spis kompozycji i dyskografię); R. Budiš Slavní čeští houslisté, Praga 1966.