Logotypy UE

Krupowicz, Stanisław

Biogram i literatura

Krupowicz Stanisław, *25 XI 1952 Grodno, polski kompozytor. Studiował na Wydziale Matematyki i Mechaniki UW (dyplom 1976), w 1981 ukończył studia kompozytorskie u  W. Kotońskiego i T. Bairda w Akademii Muzycznej w Warszawie. W 1979 uczestniczył w letnich kursach kompozycji w Bayreuth, w 1982 w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie. W latach 1982–83 był stypendystą fundacji Fulbrighta, w Center for Computer Research in Music and Acoustics przy Stanford University w Kalifornii, gdzie studiował kompozycję i muzykę komputerową pod kierunkiem J. Chowninga i L. Smitha. W 1986 uzyskał Prix de Paris, nagrodę University Stanford na realizację utworu w IRCAM w Paryżu. W latach 1984–88 asystent naukowy w Stanford. W 1989 otrzymał stypendium B. Piaseckiej-Johnson i Stanford University na badania nad skrzypcami Stradivariusa, w 1989 tytuł doktora University Stanford. W latach 1991–92 odbył studia postdoktoranckie na Uniwersytecie w Glasgow w ramach stypendium fundacji Leverhulme’a. Nagrody: ASCAP 1985, II nagroda na międzynarodowym Konkursie Muzyki Komputerowej Newcomp, w 1987 wyróżnienie na 8. międzynarodowym Konkursie „Irino Prize”, w 1994 jego Fin de siècle na orkiestrę uzyskał III nagrodę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu. W latach 1994–96 członek komisji repertuarowej międzynarodowego festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. W 2019 laureat nagrody ZKP. Od 1996 wykłada kompozycję i muzykę elektroniczną w Akademii Muzycznej we Wrocławiu, gdzie w latach 2003–2020 był kierownikiem Studia Kompozycji Komputerowej. W 2005 był jednym z inicjatorów wrocławskiego festiwalu „Musica electronica nova”. W 2012 otrzymał tytuł profesora sztuk muzycznych.

Precyzja i logika myślenia, które być może skłoniły Krupowicza do studiów matematycznych, a później komputerowych, mają swe odzwierciedlenie w jego twórczości. Znajdujemy w niej zarówno inspirację muzyką Xenakisa (Epiphora), jak i próby zastosowania rozmaitych algorytmów (Easter Disloyalty of CD), materiał muzyczny skomponowany ściśle (Tempo 72), także z użyciem komputera (Ardo 4031). Krupowicz jest jednym z polskich pionierów muzyki tworzonej i wykonywanej z użyciem komputera. Środki warsztatowe w twórczości Krupowicza odwołują się ponadto do różnych epok historycznych: renesansu (Miserere), baroku (Oratorium na Boże Narodzenie), po dodekafonię czy neoklasycyzm. W różnych zestawieniach pojawiają się aluzje nie tylko do muzyki historycznej (Fin-de-siècle), ale także do jazzu. Krupowicz podejmuje w ten sposób swoistą grę z odbiorcą, którą określał mianem surkonwencjonanej, czyli analogicznie do surrealizmu mieszającej konwencje (zarówno kompozytorskie, jak i wykonawcze) i pozostawiającej słuchacza w niepewności co do ich pochodzenia. Z jednej strony mamy harmonikę dwunastodźwiękową i nowoczesną kolorystykę, z drugiej – harmonikę tonalną i polifonię, kontrasty rejestrów i ostrości barw instrumentalnych, wokalnych czy pochodzenia elektronicznego. W tym zakresie jego doświadczenie jest bardzo wielkie, w kilkunastu utworach pojawiają się środki elektroakustyczne, od taśmy, począwszy, przez live electronics, a na komputerze skończywszy, przy czym może on być nie tylko narzędziem kompozytorskim, ale i źródłem dźwięku. Zróżnicowanie dynamiki, komplikacja form i aluzyjność to cechy, które nadają muzyce Krupowicza wyrazistość i indywidualny charakter.

Literatura: A. Thomas Krupowicz Stanisław, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, Second Edition, ed. S. Sadie, vol.13. Macmillan Publishers London Limited, Londyn 2001; A. Thomas Polish Music since Szymanowski, Cambridge: Cambridge University Press, 2005; Kompozytorzy polscy 19182000, vol. II, red. M. Podhajski, Gdańsk-Warszawa 2005; K. Baculewski Współczesność cz.2: 19752000, „Historia Muzyki Polskiej” VII, Sutkowski Edition, Warszawa 2012; A. Mądro Muzyka a nowe media. Polska twórczość elektroakustyczna przełomu XX i XXI wieku, Akademia Muzyczna, Kraków 2017.

Kompozycje

Instrumentalne:

Ardo 4031 na kwintet instrumentów dętych, 1979

Epiphora na 44 instrumenty smyczkowe, 1979

Fassquel na flet, flet basowy i 2 syntezatory, 1979

Symphonia, 1980

Tempo 72 na klawesyn amplifikowany i smyczki, 1981

II Kwartet smyczkowy, 1982

Easter Disloyalty of CD na dowolny zbiór instrumentów, 1982

Pewien szczególny przypadek pewnego uogólnionego kanonu w kwarcie i w kwincie dla 9 wykonawców, 1983

Unquestioned Answer. Wariacja na temat Ivesa na orkiestrę kameralną, 1984

Wariacje pożegnalne na temat Mozarta na amplifikowany kwartet smyczkowy i taśmę, 1986

Concerto na saksofon amplifikowany i komputery, 1987

Tylko Beatrycze na recytujący głos żeński, amplifikowany kwartet smyczkowy i taśmę, 1988

A Lighter Shade of Grey na skrzypce i taśmę, 1992

Fin de siècle na orkiestrę, 1993, wyk. Warszawska Jesień 1994

Miserere na chór kameralny, 1996

444 na kwartet smyczkowy, 1998

Paragon Paradigm na sinfoniettę, 2000, wyk. Glasgow 2000

Partita na wiolonczelę i komputery, 2002, wyk. WJ 2002

Prolongement na amplifikowany kwartet smyczkowy i komputer, 2009, wyk. Katowice 2009

Koncert komputerowy na komputer i orkiestrę, 2011, wyk. Wrocław 2011

Koncert fortepianowy, 2013, wyk. Katowice 2013

Sotto voce na skrzypce, klarnet, wiolonczelę i fortepian, 2015, wyk. Kopenhaga 2015

Rozmowa na trio perkusyjne i wideo, 2016, wyk. Wrocław 2016

Stonehenge na orkiestrę, 2017, wyk. Kijów 2017

Largo na orkiestrę, 2018, wyk. Szczecin 2018

Dies irae na fortepian i trio komputerowe, 2022, wyk. Warszawa 2022

Wokalne:

Miserere na sopran i dwa chóry mieszane, 1996, wyk. Katowice 2020

Komentarz na 12 głosów, 1996 wyk. Wrocław 1996

Gratanter iubilemus na dwa chóry mieszane, 1998, wyk. Warszawa 1998

Centum annos na alt, improwizującego dyrygenta i chór a cappella, 2000, wyk. Warszawa 2000

Nativity na chór mieszany, sł. W. Blake, 2004, wyk. Nantes 2004

Lament Rzeczypospolitej sł.  M. Rej na głos i komputer, 2006

…everything that lives is holy…, sł. W. Blake (America) na chór mieszany, 2007, wyk. Katowice 2007

Wokalno-instrumentalne:

Oratorium na Boże Narodzenie na solistów, chór mieszany, orkiestrę i komputer, 1997, wyk. WJ 1997

Machinæ cœlestes na sopran, chór, komputery i orkiestrę, 2013, wyk. Katowice 2013

Elektroniczne:

Music for S, 1984, wyk. Warszawska Jesień 1984

Tako rzecze Bosch, 1985

Zmierzch na taśmę, 1986

Alcoforado na taśmę, 1989

Smoking Room Blues na zespół MIDI, 1991

Pewne szczególne przypadki Uogólnionej Kadencji Wielkiej Doskonałej na syntezatory i komputery, 1995, wyk. Warszawska Jesień 1995

Muzyka najwyższego zwoju na komputery, 2009, wyk. WJ 2009

Sceniczne:

Terre Minus, performance, 1998, wyk. Wrocław 1998

Tous Ensemble, performance, 1999

Europa, opera komputerowa w 1 akcie do libretta wg W. Blake’a, 2004, wyk. WJ 2004

Ameryka, opera komputerowa do libretta wg W. Blake’a, 2014, wyk. Katowice 2014