Kremberg, Jakob

Kremberg, Kremberger, Krembergh, Cremberg, Cranbrook, Jakob, James, *ochrzcz. 12 V 1652 Warszawa, pogrzeb. 20 IX 1715 Londyn, kompozytor, instrumentalista i poeta. Był synem Michaela Krembergera, cieśli króla Władysława IV i Jana II Kazimierza, i jego żony Margarethy. Wczesną młodość Kremberg spędził w Warszawie, gdzie był prawdopodobnie altystą w kapeli królewskiej. W 1672 wstąpił na uniwersytet w Lipsku. W 1677 lub wcześniej został muzykiem księcia-administratora Magdeburga rezydującego w Halle. W 1678 wyjechał do Sztokholmu, gdzie był przez kilka lat członkiem zespołu królewskiego; na początku lat 80. wrócił do Niemiec i został altystą na dworze elektora saskiego Jana Jerzego III, a następnie Jana Jerzego IV w Dreźnie. W latach 1693–95 wraz z J.S. Kusserem dzierżawił operę w Hamburgu, po czym był przez jakiś czas w Lejdzie, a następnie prawdopodobnie we Włoszech. W 1697 przybył do Londynu (informacja R. Eitnera o jego pobycie w Warszawie na dworze Augusta II nie znajduje potwierdzenia). 24 XI 1697 został zapowiedziany jego koncert w sali Hickford’s Dancing School. Następne widomości o Krembergu pochodzą z 1702, kiedy uczył dzieci Lady Grisell Baillie of Mellerstain House w Szkocji. Od IV 1706 był muzykiem na angielskim dworze królewskim (na karcie tytułowej zbioru airs, wyd. 1706, został określony jako „one of the Gentlemen of Her Majestys Music”; w 1706 skomponował też maskę z okazji urodzin królowej Anny). W 1710 był jedynym obcokrajowcem w zespole „24 violins”. 23 IX 1715 jego miejsce w zespole królewskim zajął J. Moore. Kremberg miał żonę Dorothy Sophię. Prawdopodobnie jego synem był James Kremberg, który w latach 1715–22 ochrzcił w kościele St Andrew (Holborn) w Londynie czworo dzieci.

Rozwinięta artystycznie i bardzo sugestywna twórczość pieśniowa Kremberga, zdecydowanie różniąca się od spuścizny A. Kriegera czy C. Ch. Dedekinda, stanowi przełom w niemieckiej pieśni akompaniowanej końca XVII w. Zebrane w Musicalische Gemüths-Ergötzung pieśni powstawały w ciągu wielu lat (w przedmowie do tego zbioru autor zaznaczył, że pisał je w Magdeburgu, Szwecji i Dreźnie); 16 spośród tych pieśni jest do tekstów kompozytora. Sonaty dołączone do tego zbioru są szczególnie interesujące dla badaczy wykonawstwa muzyki dawnej ze względu na wyraźne wskazówki precyzujące zespół wykonawczy (instrumenty szarpane lub smyczkowe) oraz dokładne oznaczanie (wypisanie w nutach lub opisanie we wstępie) ozdobników, które wskazują na różnicę między tym samym utworem realizowanym na lutni angélique, wioli i gitarze.

Literatura: E. Chamberlayne The Present State of England, nr 22 i 23, Londyn 1708, 1710; G. Miege The Present State of Great Britain, nr 2, 3 i 4, Londyn 1711, 1716, 1718; M. Fiirstenau Zur Geschichte der Musik und des Theaters am Hofe zu Dresden, Drezno 1861, przedruk 1971; M. Friedlander Das deutsche Lied im 18. Jahrhundert, t. 1, Lipsk 1909 (zawiera 3 arie z Musicalische Gemüths-Ergötzung); J. Wolf Handbuch der Notationskunde, t. 2, Lipsk 1919 (zawiera 1 arię z Musicalische Gemüths-Ergötzung); W. Boetticher Studien zur solistischen Lautenpraxis des 16. und 17. Jahrhunderts, Berlin 1943; D. Johnson Music and Society in Lowland Scotland in Eighteenth Century, Londyn 1972; B. Przybyszewska-Jarmińska Nieznane fakty do biografii Jakuba Kremberga  i jego rodziny z archiwaliów warszawskich, „Muzyka” LVII 2012 nr 3.