Kreczmer, Marcin

Kreczmer Marcin, Kretzmer, Kretschmer, Krejzmer, Martinus, *12 lub 19 IX 1631 Lidzbark Warmiński, †19 V 1696 Braniewo, polski teolog, prawnik, kompozytor, SJ. Po ukończeniu gimnazjum jezuickiego w Reszlu w 1649 lub 1650 wstąpił do jezuitów w Wilnie; odbywszy tam nowicjat, kształcił się w Nieświeżu i Połocku. Lata 1655–63 spędził w prowincji czeskiej, gdzie studiował filozofię w Jiczynie i teologię w Ołomuńcu, a także nauczał w gimnazjach w Opawie i Wrocławiu. W latach 1663–64 działał w kolegium w Jarosławiu, a następnie w Krakowie i Poznaniu jako kaznodzieja, 1665–69 w Braniewie wykładał retorykę, 1670–73 w Akademii Wileńskiej – logikę, fizykę i metafizykę, 1673–77 w Braniewie – teologię. W 1678 doktoryzował się z teologii na Akademii Wileńskiej, w 1679 został prefektem studiów wyższych kolegium jezuickiego w Warszawie. W 1688 Akademia Wileńska nadała Kreczmerowi doktorat z prawa oraz godność prokanclerza Akademii. W 1688 biskup warmiński J.S. Zbąski powołał go na swego doradcę prawnego, odtąd do śmierci Kreczmer przebywał na Warmii, głównie w kolegium w Braniewie.

Działalność kompozytorska Kreczmera pozostawała w ścisłym związku z potrzebami kolegiów, choć – wedle zachowanych świadectw – utwory jego miały być bardzo rozpowszechnione w późno-siedemnastowiecznym repertuarze kościelnym w całej Rzeczypospolitej. Obecnie znane są tylko cztery jego kompozycje, dwie przeznaczone na dużą obsadę wokalno-instrumentalną (Sacerdotes Dei benedicite Dominum o formie nawiązującej do koncertu rondowego oraz Laudem te Dominum) i dwie małogłosowe (Memorare o piissima Virgo oraz Aeterne rerum omnium effector Deus). Inne zaginione utwory wzmiankowane są w inwentarzach. Pewne słabości warsztatowe obserwowane we wszystkich znanych nam kompozycjach Kreczmera mogą potwierdzać przekazaną w biogramie jezuity informację, jakoby sztuki muzycznej uczył się samodzielnie (na podstawie traktatu Athanasiusa Kirchera). Zachowane piśmiennictwo Kreczmera obejmuje zapiski wykładów z logiki prowadzonych w Akademii Wileńskiej, a także mowy okolicznościowe i druki o treści doktrynalnej.

Literatura: Z.M. Szweykowski Nieznana twórczość M. Kreczmera, w: «Z dziejów muzyki polskiej» IX, Bydgoszcz 1965; T. Jeż Kultura muzyczna jezuitów na Śląsku i ziemi kłodzkiej (1581–1776), Warszawa 2013; T. Jeż Wstęp, w: Martinus Kretzmer 1631–1696: Sacerdotes Dei benedicite Dominum, Memorare o piissima Virgo, Aeterne rerum omnium effector Deus, Laudem te Dominum, red. T. Jeż, M. Jochymczyk, «Fontes Musicae in Polonia» C I, Warszawa 2017.