Klindworth, Karl

Klindworth Karl, *25 IX 1830 Hanower, †27 VII 1916 Stolpe (k. Oranienburga), niemiecki pianista, dyrygent i pedagog. W dzieciństwie uczył się gry na skrzypcach i fortepianie; mając 17 lat, był już dyrygentem w teatrze objazdowym, prowadził m.in. pierwsze w Hanowerze wykonanie Proroka Meyerbeera. W 1852 wyjechał do Weimaru do F. Liszta, u którego kontynuował studia pianistyczne. W latach 1854–68 przebywał w Londynie, występując jako pianista i dyrygent. Spotkał tam Wagnera, który powierzył mu opracowanie wyciągów fortepianowych swych oper i – zdaniem samego Klindwortha – wyznaczył jego dalszy rozwój duchowy. Klindworth pozostawał w bliskich kontaktach z Wagnerem, a po jego śmierci – z kręgiem osób z Bayreuth. W 1861 i 1862 zorganizował w Londynie kilka serii koncertów kameralnych i symfonicznych, na których obok muzyki klasycznej wykonano również utwory kompozytorów współczesnych. Koncerty te z uwagi na trudny program nie zyskały akceptacji publiczności i były krytykowane przez prasę. Z Londynu Klindworth przeniósł się do Moskwy, gdzie w latach 1868–82 był profesorem gry na fortepianie w nowo założonym przez N. Rubinsteina konserwatorium. Po powrocie do Niemiec został dyrygentem koncertów filharmonii w Berlinie oraz dyrygentem w Poczdamie. Wykonał wiele utworów współczesnych, m.in. Wagnera, Liszta, Brahmsa, a także Berlioza. Występował również nadal jako pianista; w latach 1887–88 odbył tournée koncertowe po Anglii i Stanach Zjednoczonych. W 1884 założył w Berlinie szkołę gry na fortepianie, która po przejściu Klindwortha na emeryturę została połączona z konserwatorium X. Scharwenki (1893). W 1910 wycofał się z działalności koncertowej.

Klindworth, wybitny pianista 2. poł. XIX w., należy do nurtu pianistyki kontynuującego tradycje Liszta. Sporządził on wyciągi fortepianowe oper Wagnera od Rienziego do Parsifala, przeinstrumentował wiele utworów innych kompozytorów (m.in. Koncert f-moll op. 21 Chopina), a także zajmował się opracowywaniem wydań utworów fortepianowych. Najważniejsze jest wydanie zbiorowe dzieł Chopina, które cechuje znaczne odejście od oryginału. Duży stopień ingerencji redaktora w tekst Chopina jest wyrazem entuzjazmu Klindwortha dla ideału brzmieniowego muzyki neoromantyków. Przejawia się to w zmianach oznaczeń autentycznych i wprowadzaniu nowych oraz w dodawaniu dźwięków (zdwajanie, a nawet dodawanie akordów), co prowadzi do zwiększania kontrastów, masywności i siły brzmienia. Podobny charakter mają inne jego opracowania, stanowiące cenny materiał dla badań stylu wykonawczego 2. połowy XIX w.

Literatura: O. Lessmann Karl Klindworth, „Allgemeine Musikzeitung” XLIII, 1916; W. Nagel Zur Erinnerung an Karl Klindworth, „Neue Musikzeitung” XXXVII, 1916; Z. Chechlińska Ze studiów nad źródłami do scherz Chopina, „Annales Chopin”, t. 5, 1960 (m.in. o wydaniu utworów Chopina pod redakcją Klindwortha).