Joffrey [dżˊofry] Robert, właściwie Abdullah Jaffa Anver Bey Khan, *24 XII 1930 Seattle (Waszyngton), †25 III 1988 Nowy Jork, tancerz, choreograf, pedagog i dyrektor baletu afgańsko-włoskiego pochodzenia. Kształcił się u M.A. Wells w Seattle, a później w School of American Ballet i w High School of Performing Arts w Nowym Jorku. W latach 1949–50 był tancerzem Ballets de Paris R. Petita, w latach 1950–53 współpracował jako tancerz z zespołem M. O’Donnell w Nowym Jorku i wykładał tam w High School of Performing Arts, z której uczniami przygotowywał pierwsze choreografie. W 1953 założył własną szkołę p.n. American Ballet Center, a w 1954 grupę p.n. Robert Joffrey Ballet Concert. Od 1956 prowadził zespół Robert Joffrey Ballet (od 1966 p.n. City Center Joffrey Ballet) w Nowym Jorku wspólnie z G. Arpinem jako głównym choreografem. W 1977 zespół zmienił nazwę na Joffrey Ballet i utworzył swoją równoległą siedzibę w Los Angeles, gdzie często też występował. Już po śmierci swojego założyciela zespół opuścił Nowy Jork i odtąd działa w Chicago, występując również gościnnie na innych scenach USA. W repertuarze tego zespołu – obok prac Joffreya i Arpina – znajdowały się najwybitniejsze balety czołowych choreografów XX wieku i różnych twórców młodszego pokolenia.
Balety: Persephone, muz. R. Silverman, 1952; Scaramouche, muz. J. Strauss 1952; Umpateedle, muz. J. Strauss, 1953; Pas des déesses, muz. J. Field, 1954; Le bal masqué, muz. F. Poulenc, 1954; Pierrot lunaire, muz. A. Schönberg, 1955; Harpsichord Concerto in B Minor, muz. M. de Falla, 1955; Persephone (nowa wersja), muz. A. Vivaldi, 1955; Workout, muz. R. McBride, 1956; The Ball, muz. E. Chabrier, 1956; Within Four Walls, muz. J. Wilson, 1956; Kaleidoscope, muz. G. Gershwin, 1956; Gamelan, muz. L. Harrison, 1962; Astarte, muz. Crome Syrcus Band, 1967; Remembrances, muz. R. Wagner, 1973; Postcards, 1980, muz. E. Satie, 1980.
Joffrey współpracował również jako choreograf z zespołem Rambert Ballet w Londynie (1955), a w latach 1957–62 zrealizował wiele choreografii do przedstawień operowych w New York City Opera Company, a także w 1960 do inscenizacji Alciny G.F. Händla w Dallas Civic Opera. Od lat 60. XX w. skoncentrował się jednak przede wszystkim na kierowaniu własnym zespołem oraz na pracy pedagogicznej w American Ballet Center, gdzie w 1970 utworzył też młodzieżowy zespół City Center Joffrey II Company. Był jurorem międzynarodowych konkursów baletowych oraz jednym z współtwórcą i współprzewodniczącym (z rosyjskim choreografem J. Grigorowiczem) Komitetu Tańca International Theatre Institute (ITI) pod auspicjami UNESCO. Na kartach historii światowego baletu pozostał jako jeden z najważniejszych twórców i animatorów baletu amerykańskiego.
Literatura: A. Fatt, The Capricorn Combine, „Dance Magazine” 1970 nr 10; O. Maynard The Joffrey, „Dance Magazine” 1974 nr 11; M. Whitney The Joffrey Ballet XXV, Nowy Jork 1981 (folder jubileuszowy); A. Kisselgoff Robert Joffrey. His Gret American Dream, „Ballett International” 1988 nr 6/7; G. Dorris The Choreography of Robert Joffrey: A Preliminary Checklist, „Dance Chronicle” 1989 nr 1; S. Anawalt The Joffrey Ballet: Robert Joffrey and the Making of an American Dance Company, New York 1996.
