Logotypy UE

Jeremiáš, Otakar

Biogram i literatura

Jeremiáš [j’eremia:sz] Otakar, *17 X 1892 Písek, †5 III 1962 Praga, czeski wiolonczelista, dyrygent i kompozytor, syn Bohuslava. W latach 1907–09 studiował w konserwatorium w Pradze u J. Kličkiego (organy), K. Steckera (teoria, kompozycja) i J. Buriana (wiolonczela); w latach 1909–10 uczył się prywatnie kompozycji u V. Nováka. Od 1911 do 1913 był wiolonczelistą w zespole Filharmonii Czeskiej w Pradze oraz pianistą w Praskim trio; z bratem Jaroslavem jako akompaniatorem odbył tournée koncertowe po Europie; w latach 1918–28 był dyrektorem szkoły muzycznej, dyrygentem orkiestry, chóru i opery w Czeskich Budziejowicach. Od 1929 do 1945 prowadził orkiestrę symfoniczną rozgłośni radiowej w Pradze. Po II wojnie światowej był dyrektorem Národni Divadlo w Pradze; w 1949 przewodniczący związku kompozytorów czechosłowackich.

Otakar Jeremiáš należy do reprezentatywnych kompozytorów czeskiego stylu późnoromantycznego. Wzorował się na twórczości B. Smetany, która jego zdaniem najpełniej wyrażała istotę i ducha narodu czeskiego (por. esej O. Jeremiáša z 1924); szukał inspiracji w pieśni ludowej (głównie husyckiej), ale i w czeskiej literaturze (głównie współczesnej), czyniąc formy wokalne i wokalno-instrumentalne główną domeną swojej twórczości. Liryczny talent O. Jeremiáša objawił się najpełniej w cyklu pieśni z towarzyszeniem orkiestry Láska oraz w melodramacie z orkiestrą Romance o Karlu IV, niemniej do najbardziej znanych dzieł kompozytora należy trwale obecna w repertuarze czeskiej sceny opera Bratři Karamazovi, w której dramatyczne napięcie akcji znajduje swój odpowiednik w silnie nasyconej emocjonalnie muzyce.

Spuścizna muzyczna rodziny Jeremiáš przechowywana jest w Jíhoceském Muzeum w Czeskich Budziejowicach.

Literatura: H. Hlasová Otakar Jeremiáš. Bratři Karamazovi, Praga 1958; J. Plavec Národni umĕlec Otakar Jeremiáš, Praga 1964 (zawiera katalog kompozycji); B. Mikoda Dílo Otakara Jeremiáše, «Sborník Pedagogické Fakulty v Plzni», Praga 1965; M. Jeremiášová-Budiková Ze vspomínek na Otakara Jeremiáše, „Živá Hudba” IV, 1968.

Kompozycje i prace

Kompozycje

Instrumentalne:

orkiestrowe:

I Symfonia op. 4, 1911

Jarní ouvertura op. 9, 1912

II Symfonia op. 11, 1915

Fantazja op. 12 na wielką orkiestrę, 2 chóry, 1915

Romance o Karlu IV op. 13, melodramat z orkiestrą, sł. J. Neruda, 1917

kameralne:

Trio fortepianowe op. 2, 1910

Kwartet smyczkowy op. 3, 1910

Kwartet fortepianowy op. 5, 1911

Suita ve starém slohu op. 6, na kwartet smyczkowy, 1910

Kwintet smyczkowy op. 7, 1911

Fantasie na staročeské chorály (także pt. Rok 1938) na nonet, 1938, 2. wersja na orkiestrę i organy, 1939

fortepianowe:

I Sonata op. 1, 1909

II Sonata op. 10, 1913

Ciacona na thema V. Nováka 1910

Variace na thema hebrejského chorálu op. 8, 1913

Večer-Vzpomínka 1917

Wokalne:

na chór a cappella:

Ostrava na chór męski, 1920, sł. P. Bezruč

Ty a já na chór męski, 1927, sł. P. Bezruč

Medynia Glogovska na chór męski, sł. P. Křička, 1922

cykl 6 utworów Zborov na chór męski, sł. R. Medek, 1927

cykl Před nowým dnem (K lásce) na chór męski, sł. B. Belohlavek, 1933

Úraz na ulici na chór mieszany, sł. J. Hořejši, 1924

Wokalno-instrumentalne:

cykl 5 pieśni Láska na sopran i orkiestrę, 1921

Jen dál na głos z towarzyszeniem fortepianu, sł. J. Neruda, 1918, 2. wersja na chór unisono i orkiestrę, 1937

kantata Píseň o rodné zemi na sola, chór i orkiestrę, wg poematu J. Hory, 1941

opracowanie Tři smĕsi národních písní na sola, chór dziecięcy i orkiestrę, z lat 1934, 1935, 1941–42

Sceniczne:

Bratři Karamazovi, opera, libretto wg powieści F. Dostojewskiego, 1927, wyst. Praga 1928

Enšpigl, opera, libretto wg Ch. de Costera, 1944, wyst. Praga 1949

muzyka do licznych sztuk teatralnych, m.in. Kupiec wenecki 1931, Otello 1931 i Makbet 1939 Szekspira, Antygona Sofoklesa, 1932, Pan Twardowski J. Vrchlickiego, 1937, Faust Goethego, 1938

muzyka filmowa

 

Prace:

O B. Smetanowi, našem nejvĕtším národním umĕlcí, Praga 1924

Leoš Janáček, Praga 1938

Praktické pokyny k instrumentaci symfonického orchestru, Praga 1942, 4. wyd. 1959

Praktické pokyny k dirigování, Praga 1943, 4. wyd. 1959

liczne artykuły, studia, polemiki w prasie muzycznej i codziennej