Humphrey [hˊamfry] Doris, *17 X 1895 Oak Park (Illinois), †29 XII 1958 Nowy Jork, amerykańska tancerka, choreograf, pedagog. Po przeszkoleniu w tańcu klasycznym wstąpiła w 1917 do szkoły Denishawn w Los Angeles; w 1918 została solistką zespołu szkolnego, w którym występowała do 1928, podejmując równocześnie działalność choreograficzną. W latach 1928–40 prowadziła wraz z Ch. Weidmanem w Nowym Jorku własny zespół, dla którego stworzyła m.in. Water Study (1928, bez muzyki), Life of a Bee (1929), Drama of Motion (1931, bez muzyki), The Shakers (1931, muzyka tradycyjna), trylogię New Dance, Theatre Piece, With My Red Fires (1935–36, muzyka W. Riegger), Passacaglię c-moll (1938, muzyka J.S. Bach), El Salon Mexico (1943, muzyka A. Copland), Inquest (1944, muzyka N. Lloyd). W 1945 z powodu choroby zrezygnowała z występów. W latach 1933–34 współpracowała w Nowym Jorku z wieloma teatrami o różnym charakterze: od teatru musicalowego po dramatyczny (np. choreografia do Szkoły mężów Moliera, 1935). Od 1934 wykładała w Bennington School of Dance, później współpracowała z Connecticut College i od 1955 z Juilliard School of Music. Od 1945 była kierownikiem artystycznym zespołu J. Limona. Dla tego zespołu opracowała m.in. Lament for Ignacio Sanches Mejias (1946, muzyka N. Lloyd), Day on Earth (1947, muzyka A. Copland), Quartet No 1 (wyst. pt. Night Spell w 1951, muzyka P. Rainier), Deep Rhythm (1953, muzyka C. Surinach), Ruins and Visions (1953, muzyka B. Britten), Theatre Piece No 2 (1956, muzyka O. Luening), Brandenburg Concerto No 4 (dokończony choreograficznie przez R. Currier w 1959, muzyka J.S. Bach). Była autorką podręcznika choreografii The Art of Making Dances (Nowy Jork 1959), rozprawy New Dance („Dance Perspectives” nr 25) oraz niedokończonej autobiografii, zredagowanej i uzupełnionej przez S.J. Cohen (1972).
Humphrey – wraz z M. Graham – była współtwórczynią amerykańskiego tańca modern. Pojmowała taniec jako łuk łączący dwa rodzaje śmierci: ciało leżące płasko na ziemi i ciało stojące sztywno w pionie, pozycje w obu przypadkach stabilne i pozbawione teatralnego efektu. Uważała, że wyraz kinetyczny pojawia się wtedy, gdy ciało ludzkie, wyzwalając się ze stabilności, walczy z siłą ciążenia. Teoria ta, znana jako fall and recovery (upadek i podźwignięcie się) była nie tylko czysto teoretyczną koncepcją, lecz również dramaturgicznym założeniem jej choreografii, w której wątek umotywowanych działań rodził rysunki w przestrzeni i czasie, symbolizował odwieczny konflikt między ludzką tęsknotą do bezpieczeństwa i pragnieniem podejmowania ryzyka; w dziełach Humphrey człowiek wplątywał się w niebezpieczne sytuacje i zawsze wychodził z nich zwycięsko. Od strony technicznej Humphrey zrezygnowała z określonego słownictwa ruchowego, poszukując takich ruchów, które najlepiej wyrażały jej zamysły. Jej kompozycje nie zawierały elementów spektakularnych i wirtuozowskich, były natomiast zawsze doskonale skonstruowane i drobiazgowo opracowane.
Literatura: S.J. Cohen Doris Humphrey. An Artist First, Middletown (Connecticut) 1972; E. Stodelle The Dance Technique of Doris Humphrey and Its Creative Potential, Princeton 1978.
