Hotteterre, Jacques

Hotteterre, Haulteterre, Hauterre, Hautetère, Hoterre, Obterre, Opterre Jacques Martin, zw. le Romain, *29 IX 1674 Paryż, †16 VII 1763 Paryż, francuski kompozytor i wirtuoz gry na fletach i musette, syn Martina.

Prawdopodobnie w młodości przebywał we Włoszech. Od ok. 1708 był fagocistą w zespole Grands Hautbois du Roi oraz królewskim „flûtiste de la Chambre”. Był ponadto cenionym w kręgach dworskich nauczycielem gry na flecie i musette oraz wytwórcą tych instrumentów. Zachowały się 3 flety pochodzące z jego pracowni (Staatliches Institut fur Musikforschung w Berlinie, Landesmuseum Joanneum w Grazu oraz Państwowym Instytucie Teatru, Muzyki i Kina w Sankt Petersburgu).

Hotteterre komponował wyłącznie instrumentalną muzykę solową i kameralną, przeważnie z towarzyszeniem b.c. Zbiór Première suitte de pièces op. 4 jest pierwszym we Francji drukiem utworów bez b.c. Sonates en trio op. 3, o układzie formalnym sonaty da chiesa, wykazują wpływy muzyki włoskiej. Charakterystyczna dla jego utworów jest alternatywna obsada (różne rodzaje fletów, obój, skrzypce i inne) oraz wirtuozowskie traktowanie instrumentów, dzięki czemu kompozycje Hotteterre’a stały się cennym źródłem wiedzy o rozwoju ornamentyki w XVIII w. (np. oba wydania Pièces op. 2 zaopatrzone są w objaśniające wstępy, zaś wydanie z 1715 zawiera tabelę ornamentów). Hotteterre, dzięki znakomitej technice gry, utrwalonej w swych kompozycjach oraz pracach dydaktycznych, stworzył podstawy francuskiej szkoły fletowej, w której dominował flet poprzeczny. Szczególne znaczenie ma Principes de la flûte traversière…, pierwszy francuski podręcznik gry fletowej, wielokrotnie wznawiany i tłumaczony na inne języki, zawierający także porównanie i opis fletów poprzecznego i blokowego oraz instrukcje do gry na oboju. Dwie pozostałe prace: o sztuce improwizacji oraz podręcznik gry na musette nie zyskały tak szerokiego zasięgu oddziaływania.

Literatura: E. Thoinan Les Hotteterre et les Chédeville. Célèbres joueurs et facteurs de flûtes, hautbois, bassons et musettes de XVII^e et XVIII^e siècles, Paryż 1894; N. Mauger Les Hotteterre […] supplément à la brochure publiée en 1894 par E. Thoinan, Paryż 1912; D. Lasocki Introduction to J. Hotteterre le Romain „Principles of the Flute, Recorder and Oboe”, Nowy Jork 1968; M. Benoit Musiques de cour. Chapelle, chambre, écurie, 1661–1733, Paryż 1971; Ph. Bate The Oboe. An Outline of Its History, Development and Construction, Londyn 1956, zrewid. 2. wyd. 1962, 3. wyd. 1975, wyd. polskie pt. Obój od A do Z, tłum. J. Bronowicz, Kraków 1974; E. Towarnicki, J. Kusiak, J. Mroczek, L. Lic, J. Kozłowski Flet od A do Z, Kraków 1977.