Hofmeister [h’ofmaj~] Friedrich, *24 I 1782 Strehla, †30 IX 1864 Reudnitz (k. Lipska), niemiecki wydawca i bibliograf muzyczny. Od 1797 był praktykantem w wydawnictwie Breitkopf & Härtel w Lipsku, od 1801 pracował tamże jako pomocnik w Bureau de Musique F.A. Hoffmeistra i A. Kühnela. Po krótkiej nieobecności w Lipsku od połowy 1806 ponownie podjął współpracę z Kühnelem, m.in. przy opracowaniu katalogu wydawniczego. W 1807 otworzył w Lipsku sklep muzyczny, który wkrótce rozbudował w muzyczną firmę wydawniczą, prowadząc jednocześnie sprzedaż komisową i wypożyczalnię. Przyjaźń z botanikiem i zoologiem H.G.L. Reichenbachem skierowała zainteresowania Hofmeistra ku historii naturalnej; w swej posiadłości Reudnitz założył ogród botaniczny, zaś jego dom (Patriarchenzelt) stał się ośrodkiem spotkań kręgu artystów i historyków. Był bliskim przyjacielem i głównym wydawcą H. Marschnera, publikował utwory Beethovena, Liszta, Mendelssohna, Berlioza, Loewego, a z kompozytorów polskich — Chopina, Nowakowskiego, K. Kątskiego, Lipińskiego, H. Wieniawskiego i in. Wydawał także szkoły i samouczki na różne instrumenty. W 1829 z inicjatywy Hofmeistra kilku wydawców muzycznych utworzyło stowarzyszenie, którego celem była walka o ochronę praw wydawiczych i ściganie nielegalnych przedruków. Wkrótce przekształciło się ono w Verein der Deutschen Musikalienhändler, a Hofmeister jako sekretarz tego związku położył duże zasługi w walce o interesy swojej profesji. W 1852 przekazał firmę swoim synom, z których starszy, Adolf Moritz (1802–1870), zajął się wydawnictwem muzycznym. W latach 1877–1905 zarządzał wydawnictwem ówczesny współwłaściciel Albert Röthing (1845–1907), a następnie praprawnuk Hofmeistra — Carl Wilhelm Günther (1878–1956), który w 1950 przeniósł firmę do Frankfurtu n. Menem. Obecnie wydawnictwo znajduje się w Hofheim, a od 1964 jego właścicielem jest Karlheinz Schwarze. W Lipsku 1952 powstało państwowe wydawnictwo muzyczne (F.H. Musikverlag), nawiązujące do tradycji dawnej firmy.
Postać Hofmeistra związana jest nierozłącznie z bibliografią muzyczną. Gdy w 1817 C.F. Whistling opublikował Handbuch der musikalischen Literatur, Hofmeister zaproponował publikowanie suplementów w swojej firmie, zaś od 1830 sam włączył się w opracowywanie miesięcznych zestawień muzycznej produkcji wydawniczej obszaru niemieckojęzycznego. Od tego momentu jego firma stała się centrum opracowywania niemieckiej bibliografii muzycznej. W dziele tworzenia bibliogafii na przestrzeni ponad stu lat brali udział ponadto: A.M. Hofmeister, F. i A. Whistlingowie, C. Röthing, F. Jost, G. Kaiser, F. Losch i W. Lott. Bibliografia ukazywała się w trzech seriach: I — Handbuch der musikalischen Literatur, z suplementami, zapoczątkowana przez Whistlinga, kontynuowana do 1943, obejmuje początkowo roczne, a następnie kilkuletnie zestawienia literatury muzycznej; II — Musikalisch-literarische Monatsbericht, seria zapoczątkowana w 1829 przez Whistlinga, od VII 1830 opracowywana przez Hofmeistra, od 1834 przez A.M. Hofmeistra, doprowadzona do 1942, obejmuje 114 tomów miesięcznych zestawień ukazującej się literatury muzycznej (kontynuowana od 1943 przez Deutsche Bücherei w Lipsku jako Deutsche Musikbibliographie); III — Verzeichnis (1929–42 jako Jahresverzeichnis), seria wydawana w latach 1852–1942, stanowi roczne kumulacje materiału zawartego w Monatsberichte (od 1943 kontynuowana przez Deutsche Bücherei jako Jahresverzeichnis der deutschen Musikalien und Musikschriften). Hofmeister projektował ponadto opracowanie katalogów tematycznych muzyki instrumentalnej najsłynniejszych współczesnych kompozytorów jako uzupełnienie do Handbuch der musikalischen Literatur, w 1819 ukazał się tylko zeszyt 1. dotyczący L. van Beethovena. W 1856 i 1869 zostały wydane katalogi wydawnicze firmy. W siedzibie w Hofheim tradycje bibliograficzne są podtrzymywane przez Bibliographie des Musikschrifttums opracowywaną do 1959 przez W. Schmiedera, a następnie przez Staatliche Institut für Musikforschung Preussischer Kulturbesitz. Dzieło Hofmeistra stanowi do dziś niewyczerpane źródło badań nad kulturą muzyczną, a szczególnie recepcją muzyki w XIX i na początku XX w.
Literatura: Tradition und Gegenwart, księga pamiątkowa z okazji 150. rocznicy istnienia wydawnictwa Friedricha Hofmeistra, Lipsk 1957; R. Elvers, C. Hopkinson A Survey of the Music Catalogues of Whistling and Hofmeister, Fontes Artis Musicae XIX, 1972.
