Halvorsen, Johan

Halvorsen [h´al~] Johan August, *15 III 1864 Drammen, †4 XII 1935 Oslo, norweski skrzypek, kompozytor i dyrygent. Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w 9. roku życia, w latach 1881–83 uczył się u G. Bøhna w Christianii (obecnie Oslo), a w 1883–84 u J. Lindberga w Musikkonservatoriet w Sztokholmie; równocześnie studiował teorię muzyki u C. Nordquista. Studia muzyczne kontynuował w Lipsku w 1886/87 u A. Brodskiego (skrzypce), następnie w Berlinie u A. Beckera (teoria) oraz u L. Auera w Petersburgu i C. Thomsona w Liège (skrzypce). W 1882 debiutował jako skrzypek na koncercie w Drammen. Był koncertmistrzem różnych orkiestr, w sezonie 1888/89 solistą i nauczycielem gry na skrzypcach w Philharmonic Society w Aberdeen w Szkocji, a następnie w konserwatorium w Helsinkach. Później działał w Bergen, gdzie w latach 1892–98 dyrygował w teatrze oraz w 1893–98 koncertami symfonicznymi towarzystwa Harmonien. W tym czasie zaczął intensywnie komponować. W latach 1899–1929 był dyrygentem teatru narodowego w Christianii, tamże w 1920/21 dyrygentem Filharmonisk Foreningen. Halvorsen odbył wiele podróży koncertowych, niektóre wraz z E. Griegiem. Występował jako skrzypek i dyrygent w krajach skandynawskich i w Niemczech, ponadto w Paryżu i Londynie. Założył 3 kwartety smyczkowe: w Helsinkach, w Bergen i w Christianii, z którymi koncertował. Na prośbę E. Griega zapisał norweskie tańce chłopskie i opracował je na skrzypce solo (zapis ten stanowi podstawę Slåtter op. 72 Griega). Halvorsen napisał autobiografię Hvad jeg husker av mit liv (‘wspomnienia z mego życia’; rękopis w Universitetsbiblioteket w Oslo). W 1924 został członkiem Kungliga Musikaliska Akademien w Sztokholmie.

Halvorsen należał do czołowych postaci życia muzycznego w Norwegii na przełomie XIX i XX w. Przyczynił się wydatnie do ożywienia życia koncertowego w tym kraju. Pracując w teatrze w Christianii, wprowadził do repertuaru co najmniej 27 oper oraz dał z orkiestrą teatru 222 koncerty symfoniczne. Jako kompozytor kontynuował kierunek narodowo-romantyczny (reprezentowany przez E. Griega i J. Svendsena), inspirację twórczą czerpiąc z folkloru norweskiego. Jego utwory odznaczają się wyrazistą rytmiką oraz doskonałą, barwną instrumentacją.

Literatura: J. Eriksen Johan Halvorsen. En biografi, „Norsk Musiktidskrift” 1970 nr 2