Logotypy UE

Hadley, Henry

Biogram i literatura

Hadley [h’ædly] Henry Kimball, *20 XII 1871 Somerville (Massachusetts), †6 IX 1937 Nowy Jork, amerykański kompozytor i dyrygent. Początkowo naukę gry na skrzypcach i fortepianie pobierał u ojca, nauczyciela muzyki, później studiował w New England Conservatory w Bostonie u H. Heindla i Ch. Allena (skrzypce), S.A. Emery’ego (harmonia), GW. Chadwicka (kontrapunkt, kompozycja). W 1893 brał udział jako skrzypek w tournée zespołu operowego Laury Schirmer-Mapleson. W latach 1894–95 studiował w Wiedniu u E. Mandyczewskiego (kontrapunkt). Po powrocie do Stanów Zjednoczonych był nauczycielem muzyki w St. Paul’s Episcopal School w Nowym Jorku (Long Island City). W 1900 debiutował jako dyrygent, w latach 1904–09 przebywał w Europie, zajmując się głównie dyrygowaniem. W 1907 prezentował w Berlinie swoją III Symfonię i poemat symfoniczny Salome, który został wykonany pod jego dyrekcją w 1908 także w Warszawie. W latach 1908–09 był dyrygentem w Stadttheater w Monachium, gdzie w 1909 wystawił swoją operę Safie. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych pracował jako dyrygent orkiestr symfoniczny w Seattle (1909–11), San Francisco (1911–16) oraz jako asystent dyrygenta filharmonii w Nowym Jorku (1920–27); gościnnie dyrygował w 1927 w Buenos Aires, a w 1930 w Tokio. W 1929 założył orkiestrę symfoniczną na Manhattanie, którą kierował do 1932. Hadley był założycielem National Association for American Composers and Conductors, a także członkiem American Academy of Arts and Letters.

Znaczenie Hadleya w historii muzyki amerykańskiej polega przede wszystkim na tym, iż krzewił on i propagował amerykańską twórczość muzyczną. Organizując orkiestrę symfoniczną na Manhattanie postawił warunek, by na każdym koncercie tego zespołu wykonany był utwór amerykańskiego kompozytora. Założone przez niego National Association for American Composers and Conductors służyło ochronie twórczości rodzimych kompozytorów; stowarzyszenie to po śmierci Hadleya ufundowało bibliotekę jego imienia, która kompletowała utwory kompozytorów amerykańskiej (obecnie weszła ona w skład zbiorów Public Library w Nowym Jorku). Hadley był bardzo płodnym kompozytorem; w swoim czasie jego kompozycje były często wykonywane, miały dobre recenzje, otrzymywały nagrody (m.in. 1901 nagroda Paderewskiego za II Symfonię). Dużym powodzeniem cieszyła się opera Cleopatra’s Night wystawiana przez dwa sezony w Metropolitan Opera House, a także Azora, the Daughter of Montezuma, prezentowana w Chicago i Nowym Jorku. Niemal wszystkie kompozycje Hadleya zostały wydane, chociaż jest to twórczość raczej konwencjonalna. Obecnie wykonywane są tylko niektóre utwory orkiestrowe (m.in. In Bohemia), chóralne i pieśni.

Literatura: S. Howard Our American Music, Nowy Jork 1931, 3. wyd. 1946, 41965; H.R. Boardman Henry Hadley. Ambassador of Harmony, Nowy Jork 1932; S. Howard Our Contemporary Composers, Nowy Jork 1941; The Musical Works of Dr. Henry Hadley. Compiled and Listed, oprac. P. Berthoud, Nowy Jork 1942.

Kompozycje

orkiestrowe:

Ballet Suite op. 16, 1897

I Symfonia d-moll „Youth and Life” op. 25, 1896/97

II Symfonia f-moll „The Four Seasons” op. 30, 1901

Oriental Suite op. 32, 1903

III Symfonia b-moll op. 60, 1906

IV Symfonia d-moll „North, East, South, West” op. 64, 1911

suita z The Atonement of Pan op. 67, 1916

Suite Ancienne op. 108, 1926

San Francisco Suite op. 121, 1931

V Symfonia „Connecticut Tercentenary” op. 140, 1935

poematy symfoniczne:

Hector and Andromache, 1894

In Bohemia op. 28, 1902

Herod op. 31, 1920

Salomé op. 55, 1906

The Culprit Fay op. 62, 1909

Lucifer op. 66, 1913

Silhouettes op. 77, 1919

Prophecy and Fulfilment op. 91, 1922

Othello op. 96, 1919

Semper Virens op. 97, 1923

The Ocean op. 99, 1920

Youth Triumphant 1931

Aurora Borealis 1931

Streets of Pekin 1930

Alma Mater op. 122, 1932

Symphonic Fantasia op. 46, 1904

Scherzo diabolique op. 135, 1934

Konzertstück na wiolonczelę i orkiestrę, op. 61, 1907

Concertino na fortepian i orkiestrę, op. 131, 1937

kameralne:

Kwintet fortepianowy op. 50, 1919

2 kwartety smyczkowe

trio fortepianowe

sonata na skrzypce i fortepian

solowe:

utwory fortepianowe

utwory na chór, m.in.:

In Music’s Praise op. 21, 1899

Legend of Granada op. 45, 1904

The Fate of Princess Kiyo op. 58, 1907

Mirtil in Arcadia op. 100, 1928

ok. 150 pieśni

opery:

Safie op. 63, wyst. Monachium 1909

Azora, the Daughter of Montezuma op. 80, 1914, wyst. Chicago 1917

Bianca op. 79, 1916, wyst. Nowy Jork 1918

The Garden of Allah 1918, wyst. Nowy Jork 1918

Cleopatra’s Night op. 90, wyst. Nowy Jork 1920

komedie muzyczne, operetki, balety, muzyka teatralna