Gisleni [dźizlˊe:ni], Gislenus, spolszczone Dziesleni, Giovanni Battista, *1600 Rzym, †1672 Rzym, włoski architekt, plastyk i muzyk. Przybył do Polski na dwór królewski za Zygmunta III (bliższa data nieznana) jako architekt (tj. projektant-budowniczy, dekorator, malarz, rzeźbiarz) i muzyk; działał tu dalej za obu następnych Wazów, a także na dworze królewicza Karola Ferdynanda. Nie wiadomo, czy był kompozytorem, zachowały się bowiem tylko 2 jego kanony enigmatyczne zamieszczone w Xenia Apollinea, dodatku do Cribrum musicum M. Scacchiego (Wenecja 1643), będące świadectwem dobrego wykształcenia muzycznego, nie działalności kompozytorskiej. W kapeli był wiolistą; podawana za Matthesonem (Grundlage einer Ehren-Pforte…) informacja, że był śpiewakiem, jest błędna. Gisleni projektował kościół Karmelitanek Bosych we Lwowie (1642) i Warszawie (1652); był autorem pompae funebris Władysława IV w katedrze wawelskiej (opis w druku Varietà de prospetti veduti nella Chiesa Cathedrale del Regio Castello di Cracovia, Kraków 1649) i królewicza Karola Ferdynanda w kościele warszawskich jezuitów (opis pt. Descriptio Theatri in exequiis (…) Domini Ferdinandi Poloniae et Suecciae Principis (…) delineata a Joanne Baptista Gislenio Romano, Architecto Regio…, Gdańsk [1655]). Współdziałał jako jeden ze scenografów w organizacji królewskich widowisk teatralnych i parateatralnych. Do Rzymu jeździł z Polski parokrotnie, m.in. w V 1656; w III 1656 został tamże członkiem (zaocznie) malarskiej Accaddemia di S. Luca. Powrócił na stałe do Rzymu prawdopodobnie zaraz po elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego, tj. w 1668; w roku następnym wydał opis elekcji Distinto raguaglio delle cose (…) nella Dieta dell’Elettione…, Rzym 1669 (przekład polski w Relacje nuncjuszów apostolskich i innych…, wyd. E. Rykaczewski, Berlin 1864). W 1670 sam wystawił sobie rzeźbiarski nagrobek z autoportretem w S. Maria del Popolo. Zmarł trzy lata później. Podkreśla się nowatorską rolę Gisleniego we wprowadzaniu w Polsce rozwiązań rzymskiego baroku dekoracyjnego.
Literatura: L. Pascoli Vita de pittori, seultori ed architetti moderni, Rzym 1736; I. Polkowski Groby i pamiątki polskie w Rzymie, Drezno 1870; N. Miks Zbiór rysunków G. B. Gisleniego, architekta XVII wieku w Sir John Soane’s Museum w Londynie, „Biuletyn Historii Sztuki” 1961 nr 4; A. Szweykowska Kapela królewska Jana Kazimierza w latach 1649–52, „Muzyka” 1968 nr 4; N. Miks Kapela królewska Wazów w rysunku G. B. Gisleniego, architekta i muzyka królewskiego, w Sarmatia artística. Księga pamiątkowa ku czci prof. W. Tomkiewicza, Warszawa 1968; N. Miks-Rudkowska Theatrum in Exequiis Karola Ferdynanda Wazy, „Biuletyn Historii Sztuki” 1968 nr 4.
