Gillebert de Berneville

Gillebert de Berneville [żil^eb´e:r d^e bern^ew´il], Gilbert, Guillebert de Berneville, północno-francuski truwer. Działał w 3. ćwierci XIII w. Pochodził z rodziny mieszczańskiej i urodził się prawdopodobnie w Berneville (k. Arras) lub w Courtrai. Jego mecenasem był ks. Henryk III Brabancki (1248–61), którego siostrze, Beatrice, hr. Audenarde (wdowie po Guillaume’ie de Dampierre), Gillebert de Berneville zadedykował 3 chansons. Gillebert de Berneville był blisko związany z kręgiem poetyckim Puy d’Arras i brał udział w licznych turniejach śpiewaczych, zyskując wysokie uznanie i dużą popularność swoich utworów. Z jego twórczości zachowały się 33 pieśni (w tym 4 jeux-partis, m.in. Biaux Guillebert, dites s’il vous agree, Amours, pour ce que mes chans soit jolis i 2 pastourelles), głównie o tematyce miłosnej. Cechuje je mistrzostwo formalne z elementami parodystycznymi (np. L’autrier d’Ais a la Chapele i Thumas Herier, j’ai partie). Większość tych utworów posiada melodie oryginalne, jedynie w kilku wykorzystane zostały dawniejsze melodie (np. Thumas Herier, j’ai partie). Melodyka ich jest prosta i rzadko przekracza ambitus seksty. Do wyjątków należą tu: Amours, vostre seignourie, Aucune gent m’ont enquis, Onques mais si esbahis i Ja mès chançon ne fcroie o ambitusie decymy lub undecymy. Ograniczona rozpiętość melodyczna i liczne repetycje wpływają na jednolitość tonalną tych utworów. Niektóre melodie zachowały się w zapisie menzuralnym, który wskazuje na wpływy rytmiki modalnej i preferencje II i III modusu rytmicznego (np. Onques d’Amours n’ai nule si grief paine). Niektóre melodie oryginalne (m.in. Haute chose en Amour, Cuident dont li losengier, J’ai fait maint vers de chanson) były wykorzystywane – zgodnie z ówcześnie panującymi zwyczajami – przez późniejszych poetów do własnych wierszy. Autorstwo pieśni Gilleberta de Berneville Joliement doi chanter przypisywane jest również Robertowi de le Pierre.

Literatura: A. Hoffmann Robert de le Pierre, Robert le Clerc, Robert de Castel, Halle 1917 (dysertacja); H. Petersen Dyggve Onomastique des trouvères, Helsinki 1934; Th. Gérold Histoire de la musique des origines à la fin du XIVe siècle, Paryż 1936; F. Gennrich Troubadours, Trouvères, Minne- und Meistergesang, Kolonia 1951; H. Van der Werf The Chansons of the Troubadours and Trouvères. A Study of the Melodies and their Relation to the Poems, Utrecht 1972.