logotypes-ue_ENG

Giacobbi, Girolamo

Biogram i literatura

Giacobbi [dżakˊobbi], Jacobbi, Girolamo Gieronimo, ochrzczony 10 VIII 1567 Bolonia, † przed 13 II 1629 Bolonia, włoski kompozytor, kapelmistrz, śpiewak. Od 1581 dyskantysta, od 1584 śpiewak, od 1595 został wicekapelmistrzem, a w latach 1604–28 kapelmistrzem kapeli kościelnej S. Petronio w Bolonii. W 1622 założył Accademia dei Filomusi jako kontynuację stworzonej przez A. Banchieriego a podupadłej już Accademia dei Floridi, której był czynnym członkiem.

Twórczość Giacobbiego odegrała znaczną rolę w rozwoju muzyki dramatycznej oraz techniki polichóralnej. Giacobbi był jednym z pierwszych kompozytorów, którzy uprawiali stile rappresentativo, a pierwszym, który wprowadził ten styl w Bolonii. Jedyny utwór dramatyczny Giacobbiego zachowany do naszych czasów, Aurora ingannata (cykl intermediów), świadczy o znakomitym opanowaniu techniki recytatywu typu florenckiego – jaki reprezentowany był przede wszystkim w twórczości J. Periego – a więc dobrze przystającego do sytuacji dramatycznej o silnym, nieraz patetycznym wyrazie emocjonalnym. Giacobbi nie ograniczał się do stosowania zwrotów melorytmicznych najczęściej wykorzystywanych przez kompozytorów florenckich, ale wyszukiwał zwroty nowe, świetnie zespolone z tekstem słownym i intonacją mowy, co powoduje, że jego recytatyw jest stosunkowo bardzo urozmaicony. W intermediach występują także partie zespołowe (chóry, duet) o strukturze zwrotkowej, metrum nieparzystym, o charakterze tanecznym. Zbiory utworów religijnych na zespół 4-głosowy jak też i pierwszy zbiór motetów (z 1601), są pisane w ścisłym stylu prima pratica nawiązującym do szkoły rzymskiej, natomiast w utworach polichóralnych (zwłaszcza zbiór z 1609) kompozytor wprowadził własne rozwiązania obok najnowszych zdobyczy weneckich w zakresie polichóralności. Giacobbi miał bardzo dokładną koncepcję co do wykonywania swych utworów i nie pozostawiał wolnej ręki wykonawcom. W obszernej przedmowie do zbioru z 1609 drobiazgowo omówił te problemy, m.in. podkreślając szczególnie rozdysponowanie poszczególnych głosów w chórach oraz rozmieszczenie przestrzenne chórów. Uwagi zarówno te, jak i zamieszczone w poszczególnych księgach głosowych w przebiegu utworu, są cennymi wskazówkami odnośnie do wykonywania utworów polichóralnych we Włoszech.

Literatura: L. Frati Per la storia della música in Bologna, „Rivista Musicale Italiana” XXXII, 1925; F. Vatielli Il primo melodramma a Bologna, «Strenna musicale bolognese» III, Bolonia 1930.

Kompozycje i edycje

Kompozycje

dramatyczne:

Dramatodia, overo Canti rappresentativi sopra L’Aurora ingannata, 4 intermedia, tekst R. Campeggi, wyst. Bolonia 1605, wyd. Wenecja 1608

6 utworów dramatycznych, wystawionych w Bolonii w latach 1610–23 (muzyka zaginęła):

L’Andromeda, 1610

Proserpina rapita, 1613

Amor prigioniero, 1615

Il Reno sacrificante, 1617

La selva dei mirti, 1623

Ruggero liberalo

religijne:

Motetta multiplici vocum numero concinenda… ks. 1, wyd. Wenecja 1601

Prima parte dei salmi concertad a due e più chori (…) commodi da concertare in diverse manere, wyd. Wenecja 1609

Vespri per tutto l’anno… na 4 głosy i b. c. lub bez b. c., wyd. Wenecja1615

Salmi a 4 voci e organo, wyd. Wenecja 1615 (zaginione)

Litanie e motetti da concerto e da capella a due chori…, wyd Wenecja 1618

2 księgi hymnów 4-głosowych (36 utworów)

Deiparae canticum octo musicis tonis ecclesiasticis accomodatum na 4 głosy (8 magnifikatów)

4 msze na 4 głosy, rękopisy w archiwum kościoła S. Petronio w Bolonii:

Veni Creator Spiritus

Veni Domine

Sine nomine

Cantate Domino

Edycje

Dramatodia overo Canti rappresentativi sopra L’Aurora ingannata, wyd. faksymilowe Bolonia 1969