Gaztambide y Garbayo, Joaquín

Gaztambide y Garbayo Joaquín Romualdo, *7 II 1822 Tudela (Nawarra), †18 III 1870 Madryt, hiszpański kompozytor i dyrygent. Wcześnie osierocony, w 8. roku życia rozpoczął naukę muzyki u P. Rubli, śpiewał też w chórze chłopięcym katedry w Tudeli. W 1834 uczył się w Pampelunie u J. Guelbenzu (fortepian) i u M. Garcíi. W latach 1842–45 studiował w konserwatorium w Madrycie u P. Albéniza (fortepian) i R. Carnicera (kompozycja). Rozpoczął wówczas występy pianistyczne na prowincji z założonym przez siebie triem. W 1845 został dyrygentem chóru Teatro de Santa Cruz; w 1846 udał się do Paryża. Po powrocie do Madrytu Gaztambide y Garbayo został w 1848 dyrygentem Teatro Español. W 1849 odniósł sukces swą pierwszą zarzuelą La mensajera; zarazem podjął ożywioną działalność dyrygencką, zrazu w Teatro Real (wystawienie Proroka Meyerbeera), zaś od 1862 prowadził koncerty towarzystwa koncertowego konserwatorium (od 1866 zw. Sociedad de Conciertos), dyrygując utworami współczesnych kompozytorów, m.in. Wagnera. W 1869 Gaztambide y Garbayo zorganizował wielki zespół operowy, z którym udał się na tournée na Kubę i do Meksyku, gdzie zespół ten odniósł wielki sukces.

Podobnie jak F. A. Barbieri czy M. Fernández-Caballero, Gaztambide y Garbayo należał do tych hiszpańskich kompozytorów 2. połowy XIX w., którzy w okresie całkowitego zdominowania życia muzycznego w kraju przez włoską operę głosili w sztuce hasła narodowe, wysuwając jako kontrpropozycję tradycyjny hiszpański gatunek sceniczny – zarzuelę. Dzieła Gaztambide y Garbayo odznaczają się, prócz ewidentnych nawiązań do tradycji narodowej, znajomością współczesnej techniki kompozytorskiej, co odróżnia je korzystnie od masowej produkcji scenicznej tego typu. Kompozycje Gaztambide y Garbayo osiągnęły też wielką popularność, o czym świadczy fakt wystawienia wszystkich 44 zarzuel w Madrycie w latach 1848–68. Największym powodzeniem cieszyła się znana także za granicą zarzuela Catalina.