Gautier de Coinci

Gautier de Coinci [gotj´Ɛ d^e k^uęs´i], Coincy, *1177 lub 1178 Coinci (k. Soissons), †25 IX 1236 Soissons (?), francuski poeta i truwer. W 1193 wstąpił do klasztoru benedyktyńskiego St Médard w Soissons, następnie studiował w Paryżu, prawdopodobnie na Sorbonie; swe spostrzeżenia o życiu studenckim zawarł w utworze Miracle de Hildefonsus. W 1214 został przeorem opactwa Vic-sur-Aisne; 19 VI 1233 powrócił do St Médard jako wielki opat tego klasztoru. Gautier de Coinci był przede wszystkim twórcą poezji religijnej, głównie maryjnej. Wysoko ceniony jako poeta liryczny, mistrzowsko operował francuskim językiem poetyckim. Nie znamy jego oryginalnych kompozycji muzycznych. Przypuszcza się jednak, że do niektórych swych wierszy (np. do stroficznej lai Roine celeste) sam ułożył muzykę. Wśród zachowanych ok. 40 pieśni odnajdujemy liczne kontrafaktury; Gautier de Coinci czerpał melodie ze znanych sekwencji (np. Laetabundus), motetów, konduktów (m.in. Beata viscera Perotina), refrenów caroli, pieśni miłosnych Blondela de Nesle i mniej znanych truwerów (Vielart de Corbie, Jocelin de Bruges, Pierre de Molins). Wiele pieśni zachowało się z kilkoma różnymi melodiami. Wszystkie te utwory zamieścił w swym obszernym, obejmującym ok. 30000 wierszy (spisanym w 1214–23) utworze poetyckim Miracles de Notre Dame, będącym opracowaniem legendy o Matce Boskiej w języku francuskim ze wstawkami muzycznymi w formie pieśni. Poemat ten zachował się w 84 rękopisach (w tym w 22 z muzyką) a zawarte w nim pieśni maryjne posłużyły za wzór słynnym Cantigas de Sancta Maria (1258–72) Alfonsa X Mądrego, króla Kastylii, i wywarły wpływ na twórczość licznych poetów zajmujących się tematyką maryjną. Miracles de Notre Dame otrzymały w XIV w. oprawę sceniczną, lecz melodie uległy wówczas zapomnieniu.

Literatura: P. Meyer Types de quelques chansons de Gautier de Coinci, „Romania” XVII, 1888; P. Verrier La „Chanson de Notre Dame” de Gautier de Coinci, „Romania” LIX, 1933; F. Gennrich Zwei altfranzösische Lais, «Studi medievali» XV, 1942; F. Gennrich Perotins „Beata viscera Marie virginis” und die Modaltheorie, „Die Musikforschung” I, 1948; F. Gennrich Troubadours, Trouvères, Minne- und Meistergesang, «Das Musikwerk» II, 1951; F. Gennrich Zur Ausgabe der Lieder des Gautier de Coinci (von J. Chailley), „Romanische Forschungen” LXXIII, 1961