Favart [faw’a:r] Charles Simon, *13 XI 1710 Paryż, †12 III 1792 Paryż, francuski komediopisarz i librecista. W 1732 debiutował w Paryżu jako autor przedstawienia w Théâtre des Marionettes, w 1743 został zaangażowany do Opéra Comique, gdzie wystawił większość swych utworów. W 1745 ożenił się z aktorką i śpiewaczką Marie Justine Benoîte Du Ronceray, znaną później jako Madame Favart. Była ona odtwórczynią głównych ról w utworach swego męża. W 1746 wyjechał Favart wraz z żoną do Brukseli. W 1750 powrócił do Paryża, od 1758 do 1769 był dyrektorem Opéra Comique. Napisał ok. 150 utworów dla teatru muzycznego.
Favart zajmuje poczesne miejsce w historii opery jako współtwórca opéra comique, powstającej na gruncie wodewilu. Pisał także komedie, balety, pantomimy, parodie i in. W jego twórczości wyróżnić można trzy okresy: I (do 1740) – utwory literackie z elementami wodewilu, II (1741–62) – komedie wodewilowe i parodyzujące arietty, III (od 1762) – libretta opéra comique, w których kuplet i parodyzująca arietta zostały doprowadzone do mistrzostwa. Teksty Favarta odznaczały się jednolitością i mocnym powiązaniem z muzyką. Postacie w sztukach Favarta pochodzą najczęściej ze wsi i przedstawiane są w sposób naiwny, konwencjonalny, charakterystyczny dla stylu galant. Pisarz przywiązywał ogromną wagę do kostiumu teatralnego oraz do gestykulacji. Jako jeden z pierwszych podawał w swoich librettach szczegółowe didaskalia.
Muzykę do tekstów Favarta pisali: E.R. Duni (La chercheuse d’esprit, wyst. Paryż 1741; La fée Urgèle ou Ce qui plaît aux dames, wyst. Fontainebleau 1765, pt. Wieszczka Urzella z muzyką J. Elsnera, wyst. Warszawa 1806; Les moissonneurs, wyst. Paryż 1768), A. Grétry, A. d’Auvergne (La coquette trompée, wyst. Fontainebleau 1753), F. Philidor, P. Monsigny, C.W. Gluck (Cythère assiégée, wyst. Schwetzingen 1759), P.O. Gibert (Soliman second ou Les trois sultanes, wyst. Paryż 1761) i in. Niektóre teksty Favarta zyskały szczególną popularność, jak np. Les amours de Bastien et Bastienne (muzyka C. Sodi, wyst. Paryż 1753; wykorzystane również przez Mozarta 1768) lub Annette et Lubin (muzyka A. Blaise, wyst. Paryż 1762) i in. Niekiedy Favart sam dobierał muzykę do swoich librett, zapożyczając ją z utworów innych kompozytorów, lub tworzył własną, wykorzystując popularne melodie ludowe (np. Le bal bourgeois z ariami skomponowanymi m.in. przez Favarta, wyst. Paryż 1738).
Obok utworów oryginalnych Favart pisał także libretta, które były przeróbkami dzieł innych twórców. Zasłynął jako mistrz parodii tworzonych w oparciu o opery m.in. J.B. Lully’ego (Farinette, wyst. Paryż 1741 – parodia Proserpine), J.P. Rameau (Arlequin Dardanus, wyst. Paryż 1740 – parodia Dardanus; Hippolyte et Aride, wyst. Paryż 1742 – parodia opery pod tym tytułem; Les Indes dansantes, wyst. Paryż 1751 – parodia Les Indes galantes; Les ensorcelés ou Jeannot et Jeannette, wyst. Paryż 1757 – parodia Les surprises de l’amour) i C.W. Glucka (La noce interrompue, wyst. Paryż 1758 – parodia Alcesty, Les rêveries renouvelées des Grecs, wyst. Paryż 1779 – parodia Iphigénie en Tauride). Utwory Favarta były nie tylko tłumaczone na wiele języków, ale także opracowywane przez francuskich i obcych librecistów.
Literatura: C. S. Favart Mémoires et correspondance littéraire, 3 t., Paryż 1808; W. H. Pollock The Modern French Theatre with Critical Notes on Some of the Principal French Actors, b.m. 1878; A. Font Favart, l’opéra-comique et la comédie-vaudeville aux XVIIe et XVIIIe siècles, Paryż 1894; P. J. Salvatore Favart’s Unpublished Plays, Nowy Jork 1935.
