Erbach, Christian

Erbach, Erbacher, Christian, *ok. 1570 Gau-Algesheim (Nadrenia-Palatynat), pogrzeb. 14 VI 1635 Augsburg, niemiecki kompozytor i organista. Działał w Augsburgu. Najpóźniej od 1596 do 1614 był organistą w kapeli Marcusa Fuggera młodszego, któremu zadedykował swoje Modi sacri (Augsburg 1600). W latach 1602–25 pełnił funkcję organisty przy kolegiacie St. Moritz. Jednocześnie, od 1614 był organistą, a od 1625 niemal do śmierci – głównym organistą, przy katedrze augsburskiej. Od 1602 sprawował także funkcje organisty miejskiego i naczelnika miejskich piszczków, które przejął po H.L. Hasslerze. W 1631 na krótko został członkiem rady miejskiej Augsburga, rozwiązanej już rok później podczas okupacji szwedzkiej. 9 VI 1635 został zwolniony z katedry ze względu na brak funduszy. Wkrótce po tym zmarł. Był ceniony nie tylko jako kompozytor i organista, ale także znawca organów. Syn Erbacha, również Christian (1603–1645), także pozostawił po sobie kilka utworów.

Zarówno twórczość wokalna Erbacha, jak i – ważniejsza dla historii muzyki – organowa wykazują bardzo silne wpływy muzyki weneckiej, widoczne szczególnie w typowo stosowanej technice polichóralnej oraz we właściwościach konstrukcji formalnej ricercarów, canzon i toccat. W imitacyjnych ustępach utworów organowych zwraca ponadto uwagę sposób kształtowania tematów, których pewne cechy specyficznie instrumentalne spotyka się później, jeszcze w tematach bachowskich fug. Kompozytor często zestawia ze sobą dwa tematy na zasadzie kontrastu. Erbach, powszechnie ceniony pedagog, wykształcił wielu dobrych organistów, przez co przyczynił się do rozpowszechnienia stylu weneckiego w południowych Niemczech.

7 utworów organowych Erbacha zarejestrowanych zostało w 1617 mechanicznie na walcu metalowym, skonstruowanym dla księcia pomorskiego Franciszka i przechowywanym do 1939 w Szczecinie; nagranie to stanowi ważną informację o praktyce wykonawczej z przełomu XVI i XVII w.

Literatura: M. Seiffert Geschichte der Klaviermusik, Lipsk 1899; O. Ursprung Die katholische Kirchenmusik, Poczdam 1931; R. Schaal Zur Musikpflege im Kollegiatstift St. Moritz zu Augsburg, „Die Musikforschung” VII, 1954; A. Gottron Christian Erbach (1570–1635), ein berühmter Gau-Algesheimer Komponist w: 600 Jahre Stadt Gau-Algesheim, red. A.P. Brück, Gau-Algesheim 1955; A. Gottron Die Kanones Erbachs im Pommerschen Kunstschrank 1617, „Die Musikforschung” XII, 1959; A. Layer Musik und Musiker der Fuggerzeit: Begleitheft zur Ausstellung der Stadt Augsburg, Augsburg 1959; W.K. Haldeman The Vocal Compositions of Christian Erbach (c.1570–1635), dysertacja, University of Rochester, 1962; A. Layer Augsburger Musikkultur der Renaissance, w: Musik in der Reichsstadt Augsburg, red. L. Wegele, Augsburg 1965; R. Schaal Neues zur Kantorei St. Anna in Augsburg, „Archiv für Musikwissenschaft” XXII, 1965; R. Busch Christian Erbach (1570-1635), „Musica Sacra” XC, 1970; W. Apel Geschichte der Orgel- und Klaviermusik bis 1700, Kassel 1967, tłum. angielskie Londyn 1972; R.B. Lynn Renaissance Organ Music for the Proper of the Mass in Continental Sources, dysertacja, Indiana University, 1973; D.L. Brattain The Organ Ricercars of Hans Leo Hassler and Christian Erbach, dysertacja, Ohio State University, 1979; A. Gottron Christian Erbach als Vokal-Komponist, „Mitteilungen der Arbeitsgemeinschaft für mittelrheinische Musikgeschichte” I, 1985; A. Beer Gregor Aichinger und Christian Erbach als Orgelgutachter in Ellwangen, „Musik in Bayern” XXXIX, 1989; R. Charteris i G. Haberkamp Regensburg, Bischöfliche Zentralbibliothek, Butsch 205–210: A Little-Known Source of the Music of Giovanni Gabrieli and his Contemporaries, „Musica Disciplina” XLIII, 1989; R. Charteris Two Little-Known Music Manuscripts in Augsburg with Works by Giovanni Gabrieli and His Contemporaries, „Royal Musical Association Research Chronicle” XXIII, 1990; R. Charteris An Early Seventeenth-Century Manuscript Discovery in Augsburg, „Musica Disciplina” XLVII, 1993; R. Charteris A New Source of Late Renaissance Sacred Vocal Music. w: Liber amicorum John Steele. A musicological tribute, red. W. Drake, Stuyvesant 1997; S. Gissel Die zwölf Tonarten Glareans in Vokalwerken. Von Josquin Desprez bis Heinrich Schütz, Wilhelmshaven 2015.