Du Caurroy, François Eustache

Du Caurroy [dükor’^ua] François Eustache, ochrzczony 4 II 1549 Beauvais, †7 VIII 1609 Paryż, francuski muzyk i kompozytor, duchowny. Pochodził ze stanu rycerskiego; prawdopodobnie od 1569 był śpiewakiem kapeli królewskiej w Paryżu; od 1578 działał tam jako sous-maître de la chapelle, ponadto w 1595 otrzymał stanowisko kompozytora królewskiego. Trzykrotnie (1575, 1576, 1583) był nagradzany w Evreux na konkursie muzycznym zw. Puy d’Evreux za chansons 4-głosowe (m.in. Beaux jeux) i motet Tribularer si nescirem. Na dworze królewskim uzyskał Du Caurroy szereg intratnych beneficjów – był kanonikiem w kościołach: Ste-Chapelle w Dijon i Ste-Croix w Orleanie oraz przeorem St-Ayoul w Provins, Passy i St-Cyr w Bourg.

Du Caurroy jako kompozytor nie był nowatorem, a dzieła jego mają wyłącznie znaczenie lokalne; cieszył się jednak znacznym uznaniem współczesnych, czego dowodzą m.in. wypowiedzi M. Mersenne’a. W historii muzyki francuskiej zapisał się przede wszystkim jako pierwszy przedstawiciel stylu wielochórowego i jeden z głównych kompozytorów instrumentalnej muzyki zespołowej na przełomie XVI i XVII w. Do najbardziej znanych utworów Du Caurroy’a należy msza żałobna, skomponowana w stylu motetu tenorowego, oparta na cantus firmus z chorału gregoriańskiego (m.in. na melodii Lux aeterna), wykonywana na uroczystościach pogrzebowych królów francuskich w katedrze w St-Denis aż do końca XVII w. Tę samą technikę wykorzystał Du Caurroy także w licznych motetach, opracowaniach psalmów i pieśni religijnych, pisanych do tekstów łacińskich i francuskich (np. noël Un enfant du ciel nous est né), a także w fantazjach, które opierał na cantus firmus chorałowym, przenikającym cały utwór (np. na Requiem aeternam, Regina coeli, Ave maris Stella, Conditor alme siderum) lub wziętym z pieśni świeckiej i swobodnie parafrazowanym (np. melodia Une jeune fillette, Je suis déshéritée). Charakterystyczną cechą motetów Du Caurroy’a jest różnicowanie obsady głosowej (np. Virgo Dei genitrix), zwiększanie liczby głosów aż po efekty polichóralne (5–8-głosowe motety, np. In exitu Israel). Na uwagę zasługują utwory (motety, psalmy, chansons) utrzymane w stylu musique mesurée à l’antique i nawiązujące do tradycji Akademii de Baïra i twórczości C. Le Jeune’a. Charakteryzuje je w pierwszym rzędzie ścisłość przestrzegania reguł, mniej zaś dbałość o piękno wyrazu. Inne chansons nie odbiegają od wzorów dawniejszej prostej polifonicznej pieśni. Wyróżniają się wśród nich Ninfe qui tient tant z 1600, napisana z okazji ślubu Henryka IV z Marią de Medici, Rosette pour un peu d’espoir do słów Desportesa oraz Déliette mignonne, 4-głosowa pieśń metryczna wykazująca w traktowaniu głosów zalążki stylu monodii akompaniowanej. Fantazje instrumentalne nie są przeznaczone na określony zestaw instrumentów, niektóre mogą być wykonywane na organach lub innym instrumencie klawiszowym, kilka wskazuje na obsadę smyczkową.

Literatura: H. Quittard E. du Caurroy, les „Meslanges”, „La Revue Musicale” IV, 1904; N. Dufourcq A propos d’E. du Caurroy, „Revue de Musicologie” XXXII, 1950; F. Lesure La carrière et les fonctions de Du Caurroy, „Revue de Musicologie” XXXIV, 1952; J. Bonfils Les fantaisies instrumentales d’E. Du Caurroy, w: Recherches sur la musique française classique, t. 2, Paryż 1962; M. Huglo A propos du „Requiem” de Du Caurroy, „Revue de Musicologie” LI, 1965; N. Dufourcq F.-E. Du Caurroy (1549–1609) et son entourage familial et professionnel, «Recherches sur la Musique Française Classique» XXI, 1983.