Corrette [korˊet] Michel, *10 IV 1707 Rouen, †22 I 1795 Paryż, francuski organista, kompozytor i pedagog. Był synem Gasparda Correttego (†przed 1733), francuskiego kompozytora i organisty pochodzenia niderlandzkiego. W latach 1732–1739 był dyrektorem muzycznym corocznych paryskich przedstawień operowych Foire St Germain i Foire St Laurent. W latach 1737–1790 był organistą w kościele Sainte-Marie w Paryżu. Ok. 1738–1762 był organistą kolegium jezuickiego przy rue St-Antoine. Występował na słynnych paryskich Concerts Spirituel. Posiadał odznaczenia Grand maître des Chevaliers du Pivois (1734) i Chevalier de l’Ordre de Christ (1750).
Corrette znany jest jako autor podręczników gry na instrumentach. Stworzył w nich kompendium wiedzy praktycznej, która stanowi dziś cenne źródło informacji na temat zagadnień techniki i interpretacji w praktyce wykonawczej XVIII w. Nie ograniczając się do podstawowych wskazań, Corrette kładł nacisk na aplikaturę (zwłaszcza w Les amusemens du Parnasse), propagował nowe sposoby wykonawcze (przejęcie włoskiego sposobu trzymania smyczka w L’art de se perfectionner dans le violon…, upowszechnienie trzymania skrzypiec pod brodą w L’ecole d’Orphée…, zastosowanie pozycji kciuka w Méthode théorique et pratique pour… le violoncelle…), poruszał zagadnienia gry zespołowej i akompaniamentowej (Le maître de clavecin…), dokonywał zestawień stylów wykonawczych za pomocą przykładów nutowych (porównanie stylu włoskiego i francuskiego w L’école d’Orphée…), a w Premier livre d’orgue wyłożył zasady rejestrowania, artykulacji, doboru tempa i przenoszenia utworów klawesynowych na organy. Zarazem wypracował nowy typ podręcznika, zwięzłego i konkretnego, przejęty później przez literaturę pedagogiczną.
Dorobek Corrette’a jest bardzo bogaty i obejmuje większość popularnych wówczas gatunków muzyki świeckiej i religijnej (z wyjątkiem opery). Wiele utworów stanowiło jego własny repertuar wykonawczy. Był jednym z pierwszych kompozytorów francuskich piszących muzykę kameralną z wiodącym instrumentem klawiszowym i koncerty w typie ritornellowym. Niektóre spośród jego utworów mają charakter okolicznościowy, napisał m.in. arietty okolicznościowe na cześć Rewolucji Francuskiej. Tworzył również transkrypcje np. popularnych numerów operowych na klawesyn. Jego kompozycje są poprawne, chociaż często konwencjonalne, z niewielką inwencją melodyczną. Potrafił sprawnie orkiestrować i posiadał szeroką wiedzę dotyczącą form i gatunków. Preferował proste zwroty harmoniczne oraz unikał chromatyzmów. W swych utworach wprowadzał instrumenty o ludowej proweniencji (musette, vielle), często też korzystał z obiegowych melodii Paryża i okolicy. Liczne kompozycje Corette’a posiadają walory instruktażowe. Większość swoich dzieł wydawał drukiem; znaczną część z nich znamy wyłącznie ze wzmianek w prasie.
Literatura: D. Higbee M. Corrette on the Piccolo and the Speculations regarding Vivaldi’s „flautino”, „The Galpin Society Journal” XVII, 1964; D. Boyden The History of Violin Playing, Londyn 1965, tłum. polskie Kraków 1980; F. Lesure, G. Thibault La méthode de mandoline de M. Corrette (1772), „Fontes Artis Musicae” 13/1, 1966; R. Suchecki Wiolonczela od A do Z, Kraków 1982; J.-L. Perrot Catalogue commenté des oeuvres de M. Corrette I, II, III, „Académie Musicologique du Forez” cz. 1, 1984, cz. 2 i 3, 1985; C. Farrar M. Corrette and Flute-playing in the Eighteenth Century, «Music Theorists in Translations» IX, Nowy Jork 1970; W. Kolneder Laudate Dominum, eine Motette von M. Corrette nach dem Frühlings-Konzert op. VIII Nr. 1 von Vivaldi, w: Logos musicae: Festschrift für Albert Palm, red. R. Görner, Wiesbaden 1982; Y. Jaffrès Du nouveau sur M. Corrette, w: Aspects de la musique baroque et classique à Lyon et en France, red. D. Paquette, Lyon 1989; Y. Jaffrès M. Corrette et la Révolution Française, w: Le tambour et la harpe. Oeuvres, pratiques et manifestations musicales sous la Révolution, 1788–1800, red. J.-R. Julien i J.-R. Mongrédien, Paryż 1991; S. Mamy „Le Printemps” d’A. Vivaldi revu et corrigé à Paris par N. Chédeville, M. Corrette et J. J. Rousseau, „Informazioni e studi vivaldiani” XIII, 1992; Y. Jaffrès M. Corrette et Porgue (1707–1795), «L’Orgue. Cahiers et Mémoires» LIII, Paryż 1995 (zawiera katalog utworów organowych, bibliografię), wyd. angielskie Artarmon 1998; J. Yves Les III Leçons de ténèbres de Michel Corrette, „Recherches sur la musique française classique” XXIX, 1996–98; F. Lainé La pédagogie de l’alto en France, de la méthode de Michel Corrette aux études de Maurice Vieux (1773–1932), dysertacja, Tours 1998; D. Ponsford, J. Byrt Interpreting the Notes Inégales Evidence, „Early Music” XXVIII, 2000; R. D. Anderson Michel Corrette and the stringing, scaling, and pitch of French harpsichords, „Early Keyboard Journal” XXI, 2003; H. M. Lardin Michel Corrette’s Méthodes pour apprendre à jouer de la contre-basse à 3. à 4. et à 5. cordes, de la quinte ou alto et de la viole d’Orphée : a new translation with commentary, dysertacja, Ithaca 2006; G. Sadler From Charpentier to Corrette, „Early Music” 37/2, 2009; Regards sur Michel Corrette, red. Y. Jaffrès, P. Saby, Lion 2011; B. François-Sappey Michel Corrette: sous la direction de Gilles Cantagrel, w: Guide de la musique d’orgue, Paryż 2012; M. Cyr Origins and performance of accompanied keyboard music in France, „The Musical Times” 156/1932 (2015); F. Giesa Michel Corrette (1741) – Jean Louis Duport (1806) Zwei historische Celloschulen und die Möglichkeiten, sie im modernen Instrumentalunterricht zu verwenden, Saarbrücken 2021; M. Ch. Cleary The rediscovery of the Nouvelle méthode pour apprendre à jouer de la harpe by Michel Corrette, „Eighteenth-century Music” 19/1, 2022.
Kompozycje:
Instrumentalne:
Six symphonies en quatuor contenant les plus beaux noëls français et étrangers na skrzypce lub flet, skrzypce, altówkę i b.c., wyd. Paryż 1781
koncerty:
VI concerto na 3 flety lub skrzypce lub obój i b.c., op. 3, wyd. Paryż 1728
VI concerto na 3 flety lub skrzypce lub obój i instrumenty basowe, op. 4, wyd. Paryż ok. 1729
25 concertos comiques na 3 instrumenty wysokobrzmiące i b.c., wyd. Paryż 1732–60, nr 1–6 wyd. także jako op. 8, 1733, nr 22–24 zaginione
Le berger fortuné wyd. Paryż ok. 1737
Les récréations du berger fortuné wyd. Paryż ok. 1737
Les voyages du berger fortuné aux Indes orientales na musette lub vielle, wyd. Paryż ok. 1737
Le phénix na 4 wiolonczele lub fagoty, wyd. Paryż 1738
5 koncertów (prawdopodobnie z zaginionego zbioru Six concerto dont les quatre premiers sont sur les plus beaux noëls, le cinquieme sur l’O filii, le sixieme en carillon wyd. Paryż 1753):
I Koncert na flet, 2 skrzypiec i b.c.
II Koncert na musettes lub vielles, albo flet lub skrzypce i instrument basowy
III Koncert na musette lub inny instrument i b.c.
IV Koncert na musette lub inny instrument i b.c. (kolędy szwajcarskie)
V Koncert na flet lub skrzypce i b.c. (kolęda niemiecka)
VI concerti a sei strumenti na klawesyn lub organy obbligato, 3 skrzypce, flet, altówkę i wiolonczelę op. 26, wyd. Paryż 1756
kameralne:
6 fantaisies na vielle lub musette, flet i b.c., op. 6, wyd. Paryż ok. 1731
Sonates na 2 flety, wyd. Paryż 1727
Sonates na flet lub skrzypce i b.c., op. 13, wyd. Paryż ok. 1735
Sonates en trio na flet, skrzypce i b.c., op. 14, wyd. Paryż ok. 1736
Sonatilles na flet lub skrzypce i instrument basowy, op. 19, wyd. Paryż ok. 1739
Les delices de la solitude, sonaty na wiolonczelę, kontrabas, fagot i b.c., op. 20, wyd. Paryż ok. 1739, 2. wyd. 1766 (zawiera wskazówki dotyczące gry na wiolonczeli)
Sonates na klawesyn i skrzypce, op. 25, wyd. Paryż 1742
zbiory duetów na 2 flety, op. 21, 22 i 23, wyd. Paryż 1739
na organy:
Premier livre d’orgue op. 16, wyd. Paryż przed 1734, 2. wyd. 1737 (zawiera we wstępie wskazówki dotyczące gry na organach), ks. 2, op. 26, 1750, ks. 3, 1756
Pièces pour 1’orgue dans un genre nouveau, livre I, wyd. Paryż 1787
na klawesyn:
Premier livre de pièces de clavecin op. 12, wyd. Paryż 1734
Les amusemens du Parnasse, 8 ks. — ks. 1 Mèthode… pour apprendre à toucher le clavecin… wyd. Paryż 1749, 2. wyd. 1779, ks. 2, ok. 1750, ks. 3 1753, ks. 4 1762, ks. 5 1769, ks. 6 1769, 7. wyd. 1771 (zaginiona), ks. 8 1772
Nouveau livre de noëls avec un carillon na klawesyn lub organy, wyd. Paryż 1753
Divertissements… contenant Les échos de Boston et la Victoire d’un combat naval na klawesyn lub fortepian, wyd. Paryż 1779
Wokalne i wokalno–instrumentalne:
liczne kantaty, arie i arietty na głos z towarzyszeniem instrumentów, m.in. La naissance de la musette, ok. 1745, Jeanne, cantatille avec simphonie, wyd. Paryż 1743, kanony, menuety, ronda i inne
motety na chór, m.in. Laudate pueri, Levavi oculos, 1745, Lauda Jerusalem, 1748, Te Deum, 1752
Quatre messes na 2 głosy i organy, wyd. Paryż 1787
Sceniczne:
utwory sceniczne, m.in. Les âges op. 10, balet, wyd. Paryż 1733, Le lys, balet wyd. Paryż 1752
opracowania, m.in. Laudate Dominum de coelis… motet à grand choeur arrangé dans le concerto du printemps de Vivaldi, wyd. Paryż 1766.
Podręczniki:
L’école d’Orphée. Méthode pour apprendre facilement à jouer du violon dans le goût françois et italien avec des principes de musique et beaucoup de leçons op. 18, Paryż 1738 (przedr. 1973), wyd. poszerz. 1779, 3. wyd. 1790
Méthode theorique et pratique pour apprendre en peu de temps le violoncelle dans sa perfection… op. 24, Paryż 1741 (przedr. 1972), 2. wyd. 1783
Méthode… à jouer de la flûte traversière…, ok. Paryż 1742, wyd. poszerz, o problematykę obojową i klarnetową 1773, 4. wyd. 1781 (przedr. 1977)
Méthode… à jouer du par-dessus de viole à 5 et à 6 cordes avec des leçons, Paryż 1748
Le maître de clavecin pour l’accompagnement. Mèthode theorique et pratique… avec des leçons chantantes où les accords sont notes Paryż 1753 (przedr. 1976), 2. wyd. 1790
Prototipes contenant des leçons d’accompagnement par demandes et réponses, pour servir d’addition au livre intitulé Le maître de clavecin… Paryż 1754, wyd. poszerz. zwłaszcza ariettami 1775 (przedr. 1976; zawiera sonaty na skrzypce, flet i wiolę dyszkantową)
Le parfait maître à chanter. Méthode pour apprendre facilement la musiąue vocale et instrumentale Paryż 1758, wyd. poszerz. 1782
Les dons d’Apollon. Méthode pour apprendre facilement à jouer de la guitarre… ks. 1, Paryż 1762, ks. 2, 1763 (zaginiona)
Nouvelle méthode.. à jouer en très peu de temps la mandoline… Paryż 1772
Méthode… à jouer de la contre-basse à 3, à 4 et à 5 cordes, de la quinte ou alto et de la viole d’Orphée, nouvel instrument ajusté sur des sonates Paryż 1773
L’art de se perfectionner dans le violon où l’on donne à étudier des leçons sur toutes les positions… suitę de L’ecole d’Orphée Paryż 1782 (przedr. 1973 zawiera 35 utworów, głównie kompozytorów włoskich)
La belle vielleuse. Méthode… a jouer du vielle… Paryż 1783 (przedr. 1977), 2. wyd. 1825
ponadto podręczniki gry na harfie (Paryż 1774), oboju i fagocie (Paryż 1776), flecie (Paryż 1784) – zaginione
Edycje:
Noël: Pour orgue sans pédale ou harmonium, [de Redford, Tallis, Zachow, Corrette et A. Reboulot. Notice de J. Bonfils], «L’Organiste liturgique» t. 3, Paryż 1953
Joseph Bodin de Boismortier, Michel Corrette, Michel de la Barre, Louis Hotteterre, «Altfranzösische Duette für Violinen», Mainz ok. 1960
Koncert d-moll op. 26/6, wyd. H. Ruf, «Nagels Musik-Archiv» t. 201, Kassel 1959
Premier livre d’orgue and Nouveau livre de noëls, «Recent Researches in the Music of the Baroque Era» XVIII, wyd. G. Beechey, Madison 1974
Französische Duette des frühen 18. Jahrhunderts : Für zwei Altblockflöten: De la Barre, Danican-Philidor, Corrette, wyd. U. Thieme, Celle 1986
Concertos nos. 1 in G, 3 in D for organ or harpsichord, wyd. P. de Lasala, Y. Jaffrès, Artarmon 2002
Bemetzrieder, Corrette, Froestler, Gournay, Langlé, Rodolphe, Roussier et Anonymes, «Basse continue» XV, Courlay 2006
XII [Douze] Offertoires : [pour orgue], wyd. P. de Lasala, Y. Jaffrès, Lion 2011
The Complete Organ Works, Volume 2, Premier Livre d’Orgue [1737] et Pièces de clavecin pour l’orgue [1734], wyd. P. de Lasala, Y. Jaffrès, Colfax 2012
Symphonie no. 5, contenant les plus beaux noels: for 2 violins, viola and continuo, Arbroath 2013
Guide to early keyboard music: France 2, Budapeszt 2020
