Cifra, Antonio

Cifra [czˊifra] Antonio, *1584 Terracina (Lacjum), †2 X 1629 Loreto, włoski kompozytor. Od 1594 był uczniem G.B. Nanina jako dyskantysta w kapeli kościoła S. Luigi dei Francesi w Rzymie. W 1608 został powołany na stanowisko maestro del coro w Collegio Germanico tamże, a w roku następnym objął funkcję kapelmistrza w kościele Santa Casa w Loreto, gdzie przebywał do śmierci; jedynie w latach 1622–26 był kapelmistrzem w bazylice S. Giovanni in Laterano w Rzymie.

Cifra komponował zarówno w stylu prima, jak i seconda pratica. Jego utwory utrzymane w prima pratica są uważane za idealną kontynuację tradycji palestrinowskiej szkoły rzymskiej (msze, litanie, niektóre motety), mimo że zwykle posiadają towarzyszenie basso continuo. W mszach Cifra stosuje technikę cantus firmus oraz wprowadza liczne ustępy kanonowe. W zakresie seconda pratica jest on jednym z najbardziej typowych przedstawicieli stylu koncertującego, zarówno na terenie muzyki religijnej, jak i madrygału, mimo że w tytułach publikacji tylko ostatnie 2 zbiory madrygałów mają określenie concertati. W utworach małogłosowych Cifra często stosuje technikę dialogowania pomiędzy dwoma głosami lub konstruuje utwory na sposób wczesnej kantaty. Jego utwory 1-głosowe z basso continuo wywodzą się z tradycji polifonicznej, są przejawem kontynuacji pseudomonodii typu Viadany i G.F. Aneria. Linię melodyczną basso continuo charakteryzuje ścisłe powiązanie kontrapunktyczne – a nie harmoniczne – z linią głosu wokalnego. Natomiast monodia w sensie florenckim pojawia się u niego jeszcze rzadko. Cifra stosuje również wariacje ostinatowe, używając najpopularniejszych wówczas modeli, jak np. Ruggiero i podobne.

Literatura: A. Einstein Die Aria di Ruggiero, „Sammelbände der Internationalen Musikgesellschaft” XIII, 1911–12; A. Adrio Die Anfänge des geistlichen Konzerts, Berlin 1935; N. Fortune Italian Secular Song from 1600 to 1635, the Origin and Development of Accompanied Monody, University of Cambridge 1954 (dysertacja); J. Raček Stilprobleme der italienischen Monodie, Praga 1965; T.D. Culley Jesuits and Music, t. 1, Rzym 1970; H. Federhofer A. Cifra (1584–1629) und die Hofkapelle von Erzherzog Karl Joseph (1590–1624) in Neisse/Schlesien, „Die Musikforschung” XLIII, 1990; D. Fabris Influenze stilistiche e circolazione manoscritta della musica per liuto in Italia e in Francia nella prima metà del Seicento, „Revue de Musicologie” LXXVII, 1991; Ch. Meyer i F.P. Goy Sources manuscrites en tablature. Luth et théorbe (c. 1500–c. 1800). Catalogue descriptif, «Collection d’Etudes Musicologiques» LXXXII, LXXXVII, XC, Baden Baden 1991, 1994, 1997; V.A. Coelho The Manuscript Sources of Seventeenth-Century Italian Lute Musie, Nowy Jork 1995.