logotypes-ue_ENG

Ciepliński, Jan

Biogram, balety i literatura

Ciepliński Jan, *10 V 1900 Warszawa, †17 IV 1972 Nowy Jork, polski tancerz, choreograf, pedagog. W latach 1909–18 uczęszczał do warszawskiej szkoły baletowej, w latach 1918–21 był tancerzem baletu Teatru Wielkiego w Warszawie. 14 IV 1921 debiutował jako choreograf koncertem, z którego dochód przeznaczył dla swego nauczyciela J. Walczaka. W latach 1921/22 był solistą w balecie A. Pawłowej. W 1922 zorganizował własny zespół – Balet J. Cieplińskiego, który współpracował z Teatrem Polskim w Katowicach (1922/23), Teatrem Wielkim w Poznaniu (1923/24) i Na Pohulance w Wilnie (1924/25), występował też w Wiedniu (lato 1924) oraz na kresach wschodnich (lato 1925). W latach 1925–27 Ciepliński był koryfeuszem w Ballets Russes S. Diagilewa, w latach 1927–31 choreografem Kungliga Svenska Baletten w Sztokholmie, w latach 1931–34 opery w Budapeszcie (Magyar Király Operaház). W sezonie 1934/35 był dyrektorem baletu Teatru Wielkiego w Warszawie, który został przezeń zreorganizowany i unowocześniony. Po incydencie z S. Lifarem podczas jego gościnnego występu w Warszawie w II 1935 Ciepliński ustąpił ze swego stanowiska. W latach 1935–37 współpracował jako choreograf z Teatro Colón w Buenos Aires i sporadycznie z operą w Budapeszcie. W 1937 zorganizował grupę wybitnych solistów polskich, która występowała gościnnie na Węgrzech i w Czechosłowacji, potem w różnych miastach polskich. W sezonie 1938/39 Ciepliński był choreografem Polskiego Baletu Reprezentacyjnego, w latach 1940–43 kierował baletem teatru miasta Warszawy, za co sąd Kierownictwa Walki Podziemnej skazał go na infamię. W latach 1943–48 był choreografem opery w Budapeszcie. W latach 1948–58 mieszkał w Londynie, gdzie w 1950 założył studio baletowe, w latach 1959–72 w Nowym Jorku, gdzie prowadził własną szkołę baletową. Publikował artykuły w prasie polonijnej, napisał książkę Szkic dziejów baletu polskiego (Londyn 1956). Współpracował z polonijnymi zespołami tanecznymi oraz sporadycznie z baletami zawodowymi. W jego twórczości dominowały krótkie balety; wiele uwagi poświęcał Ciepliński polskiej muzyce i tańcowi; jako pierwszy wprowadził na scenę baletową muzykę K. Szymanowskiego (Preludium 1921), wylansował śląskiego trojaka.

Balety: Preludium 1921, muz. K. Szymanowskiego; Pieśni muezzina szalonego i Słopiewnie 1925, muz. K. Szymanowskiego; Harnasie 1938, muz. K. Szymanowskiego; Bajka 1922, muz. S. Moniuszki; Zefir i Flora 1925, do muz. S. Moniuszki; Rapsodia litewska 1922, do muz. M. Karłowicza; Prometeusz 1922, do muz. L. van Beethovena; Don Juan 1925, muz. Ch.W. Gluck.

Literatura: J. Pudełek Balet J. Cieplińskiego, „Pamiętnik Teatralny” 1996 nr 1/2.