Cavazzoni, Marco Antonio
Cavazzoni [kawacc’oni], Girolamo, Hieronimo da Bologna, zw. też d’Urbino, *ok. 1510 Urbino, †po 1565 Mantua, syn Marca Antonia, włoski kompozytor i organista. O jego życiu i działalności zachowały się nieliczne i często sprzeczne dane. Prawdopodobnie ok. 1525 był organistą w Mantui na dworze księcia Guilelmo Gonzagi, a następnie w kościele S. Barbara.
Utwory religijne Girolama Cavazzoniego związane są stylistycznie z motetami kręgu wczesnej szkoły weneckiej, zwłaszcza A. Willaerta; charakteryzuje je ścisłe przestrzeganie reguł kontrapunktycznych oraz skromna szata zdobnicza. Zasługą Girolama Cavazzoniego jest przede wszystkim rozwinięcie canzony organowej jako kompozycji imitacyjnej, operującej krótkimi tematami, na których opierają się poszczególne fragmenty utworu. Pierwowzór wokalny traktowany jest swobodnie, toteż canzony Girolama Cavazzoniego nie są prostym przeniesieniem lecz artystyczną intawolacją, dającą początek późniejszej canzonie instrumentalnej. Girolamo Cavazzoni zapoczątkował także rozwój imitacyjnego ricercaru organowego. Jego ricercary wykazują budowę wielotematową, szerokie zastosowanie kunsztownych środków polifonicznych, a w mniejszym znacznie stopniu – struktur figuracyjnych.
Literatura: G. Frotscher Geschichte des Orgelspiels und der Orgelkomposition, 2 t., 1935–36, 3. wyd. 1966; K. Jeppesen Die italienische Orgelmusik am Anfang des Cinquecento, 2 t., Kopenhaga 1943, 2. wyd. Oslo 1960; W. Apel Geschichte der Orgel- und Klaviermusik bis 1700, Kassel 1967; P.M. Tagmann Girolamo Cavazzoni – Girolamo Mantovano. Identitäts Fragen, w ks. pam. A. Geeringa, Berno 1972; L. Romiti Le messe per organo di Girolamo Cavazzoni, „L’Organo” XVI, 1978; W. Kirkendale Ciceronians versus Aristotelians on the Ricercar as Exordium, from Bembo to Bach, „Journal of the American Musicological Society” XXXII, 1979; A. Ness D. Bianchini. Some Recent Findings, w: Le luth et sa musique II, red. J.-M. Vaccaro, Paryż 1984.
Kompozycje:
4 ricercary organowe w Intavolatura cioè recercari, canzoni, himni, magnificati…, ks. 1, Wenecja 1543, oraz w Intabulatura d’organo cioè misse, himni, magnificat…, ks. 2, wyd. Wenecja, b.r. (1543?)
3 msze w Intavolatura cioè recercari, canzoni, himni, magnificati…, ks. 1, Wenecja 1543, oraz w Intabulatura d’organo cioè misse, himni, magnificat…, ks. 2, wyd. Wenecja, b.r. (1543?), wyd. także w Il primo libro de intabolatura d’organo dove si contiene tre messe…, wyd. Wenecja, b.r.
12 hymnów w Intavolatura cioè recercari, canzoni, himni, magnificati…, ks. 1, Wenecja 1543, oraz w Intabulatura d’organo cioè misse, himni, magnificat…, ks. 2, wyd. Wenecja, b.r. (1543?)
4 magnificaty w Intavolatura cioè recercari, canzoni, himni, magnificati…, ks. 1, Wenecja 1543, oraz w Intabulatura d’organo cioè misse, himni, magnificat…, ks. 2, wyd. Wenecja, b.r. (1543?)
2 opracowania chansons w Intavolatura cioè recercari, canzoni, himni, magnificati…, ks. 1, Wenecja 1543, oraz w Intabulatura d’organo cioè misse, himni, magnificat…, ks. 2, wyd. Wenecja, b.r. (1543?); jedno opracowanie chansons (Canzon sopra i le bel e bon P. Passereau) znajduje się w Tabulaturze Jana z Lublina (faks. Kraków 1964) jako utwór anonim, pt. Ricercar bello, a występujący po nim utwór z napisem Ipsius enim jest prawdopodobnie piątym ricercarem Girolamiego Cavazzoniego
2 ricercary na zespół instrumentalny
Edycje:
wszystkie utwory ze starodruków w «I Classici della musica italiana» VI, wyd. G. Berwenuti, Mediolan 1919 oraz w G. Cavazzoni Orgelwerke, 2 t., wyd. O. Mischiati, Moguncja 1959–61
utwory z Intavolatura… także w Torchi „Acta Musicologica” III, Mediolan 1899, wyd. faks. 1968
pojedyncze utwory w wielu antologiach muzyki organowej
oba ricercary zespołowe również w G. Cavazzoni Orgelwerke, t. 2, wyd. O. Mischiati
ricercar zespołowy 4-głosowy w: Musica nova (…) Venezia (…) 1540, wyd. H.C. Slim, «Monuments of Renaissance Music» I, Chicago 1964, wyd. faks, w: J. Moderne Musicque de joie, wstęp S.F. Pogue, Peer 1991, wyd. J. Barbier, «Collection Ricercar» I, Tours 1993
ricercar zespołowy 3-głosowy, wyd. faks, w: A. Willaert i in. Fantasie, recercari, contrapunti a tre voci…, wstęp I. Bossuyt, Peer 1986, wyd. R.F. Judd, «Italian Instrumental Music of the Sixteenth and Early Seventeenth Centuries» II, Nowy Jork 1994