Buonamente, Giovanni Battista

Buonamente Giovanni Battista, *koniec XVI w., Mantua, †29 VIII 1642 Asyż, włoski kompozytor i skrzypek, zakonnik OFM. Przebywał na dworze Gonzagów w Mantui. Następnie wyjechał do Wiednia, prawdopodobnie jako członek dworu Eleonory Gonzagi, gdy ta w 1622 poślubiła cesarza Ferdynanda II; w latach 1626–29 na pewno przebywał w Wiedniu oraz w Pradze. W 1627 wziął udział w organizowaniu imprez w Pradze z okazji koronacji syna cesarza, Ferdynanda, na króla czeskiego. Od VII 1631 działał ponownie we Włoszech, wpierw jako skrzypek i śpiewak bazyliki S. Maria Maggiore w Bergamo, od VII 1632 jako skrzypek kościoła Madonna della Steccata w Parmie a od II 1633 jako skrzypek i kapelmistrz w klasztorze S. Francesco w Asyżu; na tym stanowisku pozostał do śmierci.

Z twórczości Buonamentego największe znaczenie historyczne posiadają kompozycje instrumentalne. Pisał on zarówno sonaty, canzony, jak i cykle taneczne. Był bezpośrednim kontynuatorem S. Rossiniego w zakresie stylu i formy. W sonatach i canzonach przeważa typ wieloodcinkowy, nieraz o układzie rondowym, o odcinkach kontrastujących. Zdarzają się również utwory jednotematyczne imitacyjno-wariacyjne lub wariacyjne pokrewne ricercarowi, np. Sonata III (2-głosowa) lub Canzona IV (4-głosowa) ze zbioru wydanego w 1636. W cyklach tanecznych Buonamente zainicjował rozpoczynanie cyklu ustępem nietanecznym. W Sonacie I (6-głosowa: violino, cornetto, 3 tromboni, liuto tiorbato) ze zbioru wydanego w 1636 przeciwstawił skrzypce całemu zespołowi, stwarzając w ten sposób prekursorski wzór dla późniejszego koncertu solowego. Komponował przede wszystkim na nową jeszcze wówczas obsadę triową, rzadziej na obsadę większą. Bardzo często czerpał tematy melodyczne z muzyki popularnej, dlatego też utwory jego są bogatym źródłem dla badania włoskiego folkloru XVII w. Twórczość Buonamentego posiada również znaczenie dla rozwoju techniki skrzypcowej: wprowadza grę w wysokich pozycjach, skoki decymy i podwójnej oktawy, łamane pasaże, tremolo i in. Z 7 wydanych ksiąg utworów Buonamentego zachowały się tylko 4. Z jego 160 wokalno-instrumentalnych dzieł wzmiankowanych w inwentarzu rękopisów klasztoru S. Francesco w Asyżu z 1647 roku zachowały się tylko utwory z liturgii godzin.

Literatura: P. Nettl Giovanni Battista Buonamente, „Zeitschrift für Musikwissenschaft” IX, 1926/27; J.J. Dunicz A. Jarzębski i jego „Canzoni e concerti”, Lwów 1938; W.S. Newmann The Sonata in the Baroque Era, Chappell Hill 1959, ²1966; J. Solie Aspects of Harmony and Form in the Music of Giovanni Battista Buonamente, dysertacja, uniwersytet w Chicago 1967; S.E. Romanstein Giovanni Battista Buonamente and Instrumental Music of the Early Baroque, dysertacja, uniwersytet w Cincinnati 1990; W. Apel Italian Violin Music of the Seventeenth Century, Bloomington 1990; P. Allsop The Italian „Trio” Sonata from its Origins until Corelli, Oxford 1992; R. Bartolo, Le sonate libere del Settimo libro di Buonamente nell’ambito della sua produzione strumentale w: Barocco padano I, red. A. Colzani, A. Lupi, M. Padoan, Como 2002; D. Harrán, From Mantua to Vienna: A new look at the early seventeenth-century dance suite, „Journal of the Royal Musical Association”, CXXIX (2004); P. Allsop Cavalier Giovanni Battista Buonamente: Franciscan violinist, Aldershot 2005.