logotypes-ue_ENG

Brożek, Jan

Biogram i literatura

Brożek, Broscius, Jan, *1 XI 1585 Kurzelów (woj. świętokrzyskie), †21 XI 1652 Bronowice (k. Krakowa), polski matematyk, teolog, astronom, astrolog i lekarz. Po ukończeniu szkoły kolegiackiej w Kurzelowie studiował w Krakowie. W 1604 immatrykulował się na Uniwersytecie Krakowskim. W 1605 został bakałarzem sztuk wyzwolonych. W latach 1605–1607 wykładał w szkole katedralnej we Włocławku, zaś w 1607 w szkole parafialnej św. Jana w Krakowie. W 1610 uzyskał tytuł magistra sztuk wyzwolonych, w 1611 został rektorem szkoły kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie, w 1614 objął katedrę astronomii w Akademii Krakowskiej. Od 1620 do 1624 studiował w Padwie, gdzie w 1623 uzyskał doktorat z medycyny. Po powrocie zaangażował się w spór Uniwersytetu Krakowskiego z zakonem jezuitów. Od 1626 do 1630 kierował katedrą retoryki. W 1629 przyjął święcenia kapłańskie. Uzyskawszy licencjat z teologii, został profesorem teologii w rodzimej uczelni. W 1649 został kanonikiem katedry krakowskiej. W 1650 uzyskał doktorat z teologii, w 1652 został rektorem Akademii Krakowskiej.

Czołowy przedstawiciel nauk ścisłych w Polsce XVII w. Opublikował ponad 30 różnych prac dotyczących matematyki, geometrii, astronomii, astrologii, medycyny i innych dziedzin. Zajmował się również matematyczną teorią muzyki, którą ówcześnie uważano za integralną część arytmetyki. Z tego zakresu napisał rozprawy An diapason salvo harmonico concentu per aequalia septem intervalla dividi possit vel non (rękopis zachowany w Bibliotece Jagiellońskiej, PL-Kj 2665) oraz Arithmologia musica; ta druga praca, wymieniona w testamencie Brożka, a także wzmiankowana w jego rozprawie De numeris perfectis disceptatio altera, niestety do dzisiaj jest nieznana. Zachowały się natomiast obszerne rękopiśmienne notatki Brożka dotyczące matematycznych podstaw muzyki wpisane do egzemplarza Musicae compendium Descartes’a oraz uwagi pt. Diatonica et choralis musica w rękopisie 559 Biblioteki Jagiellońskiej.

Literatura: Historia nauki polskiej, red. B. Suchodolski, t. 2 i 6, Wrocław 1970, 1974; B. Przybyszewska-Jarmińska Historia muzyki polskiej t. 3, Barok, cz. 1: 1595–1696, Warszawa 2006.