Draghi, Antonio

Draghi [drˊagi] Antonio, *prawdopodobnie między 17 I 1634 a 16 I 1635 Rimini, †18 I 1700 Wiedeń, włoski kompozytor, librecista i kapelmistrz. W 1657 śpiewał (bas) w weneckiej operze; następnie był muzykiem na dworze Gonzagów w Mantui. W latach 1645–51 zatrudniony jako sopran, a następnie kontralt i bas w kościele S. Antonio w Padwie. W latach 1652–58 śpiewał (baryton) w Accademia della Morte w Ferrarze; jego protektorem był w tym okresie Francesco Fiaschi. Od 1658 działał w kapeli cesarza Leopolda w Wiedniu, początkowo jako śpiewak, potem librecista, a od 1666 kompozytor. Od 1670 kapelmistrz cesarzowej Eleonory, od 1682 kapelmistrz cesarza. W 1673 otrzymał tytuł intendente delle musiche teatrali di S.M.C.; w 1682 wystąpił ze służby cesarzowej-wdowy, aby objąć stanowisko kapelmistrza kapeli cesarza Leopolda I. Z ośmiorga dzieci Draghiego, syn Carlo Domenico(1669–1711) był od 1689 organistą na dworze cesarskim w Wiedniu; skomponował kilka arii do oper ojca.,

Draghi był kompozytorem bardzo płodnym; jego ogromna twórczość operowa jest jednak obecnie prawie nieznana. Jak się wydaje, nie wniosła ona wiele nowego w tej dziedzinie, utrwaliła natomiast i rozpowszechniła w całej Europie zdobycze M.A. Cestiego, który był poprzednikiem Draghiego na dworze wiedeńskim. Kompozytor obficie stosował figury retoryki muzycznej. Z orkiestry wydobywał efekty ilustrujące zjawiska przyrody i nastroje postaci, traktował też różne instrumenty koncertująco w zestawieniu z głosami wokalnymi. Jego arie dość często są krótkie, o budowie stroficznej i charakterze pieśniowym; w innych pozostawiał dużo miejsca na wirtuozowskie popisy wykonawców, wprowadzając bogate, koloraturowe melizmaty złożone nierzadko z szeregu monotonnych progresji banalnych motywów. Ten element wirtuozerii zbliża już nieco twórczość Draghiego do stylu neapolitańskiego. Zgodnie z ówczesnym zwyczajem, wiele fragmentów swych oper Draghi tylko szkicował, co ułatwiało szybkie tworzenie dzieła. Sceny operowe przeplatał baletami i intermezzami, do których muzykę pisali najczęściej inni kompozytorzy działający na dworze. Przy tworzeniu spektakli operowych współpracował najczęściej ze scenografem L.O. Burnacinim i librecistą N. Minatem, aczkolwiek w pierwszych latach pobytu w Wiedniu pisał również i sam libretta do oper swoich i innych kompozytorów, jak G. Tricarico, A. Bertali czy P. Ziani. Opery Draghiego pisane dla dworu wiedeńskiego, wykonywane były po przeróbkach również we Włoszech (Wenecja, Rzym, Neapol).

Lepiej zbadane są oratoria Draghiegp, którym poświęcił dysertację R. Schnitzler. Stwierdził on, że z 41 dzieł Draghiego ok. 10 to oratoria właściwe, przeznaczone do wykonania koncertowego. Pozostałe to tzw. sepolcri – z akcją w kostiumach wokół Grobu Pańskiego – oraz rappresentazioni sacre z dodatkiem malowanych dekoracji jako kulisy. Sepolcri i rappresentazioni różnią się od oratorium także tym, że wykonywano je tylko w okresie między uroczystościami złożenia do grobu i zmartwychwstania, oraz że brak w nich chronologicznego układu wydarzeń, a główny nacisk położony był na aspekty medytacyjne. Sepolcro nawiązywało w pewnym stopniu do dawniejszych tradycji włoskich widowisk tego typu, a po śmierci Draghiego stopiło się z oratorium. Pod względem muzycznym wszystkie trzy rodzaje oratorium utrzymane są w stylu opery weneckiej tego czasu; nie stwierdzono w nich żadnych przemian stylistycznych, mimo że badane utwory powstały na przestrzeni prawie 30 lat (1668–97). W oratoriach Draghiego spotyka się wszystkie elementy wymienione w odniesieniu do jego scen operowych, a ponadto stosuje tu kompozytor takie środki techniki polifonicznej, jak np. podwójna fuga.

5–7 X 1998 odbyła się w Rimini międzynarodowa konferencja, na której przedstawiono ostatnie wyniki badań nad życiem i twórczością Draghiego.

Literatura: M. Neuhaus Antonio Draghi, „Studien zur Musikwissenschaft” I, 1913 (z wykazem twórczości i fragmentami z oper Achille in Sciro oraz La mascherata); G. Adler Zur Geschichte der Wiener Messkomposition in der zweiten Hälfte des 17. Jahrhunderts, „Studien zur Musikwissenschaft” IV, 1916; E. Wellesz Die Opern und Oratorien in Wien von 1660–1708, „Studien zur Musikwissenschaft” VI, 1919; R. Schnitzler The Sacred Dramatic Musie of Antionio Draghi., 1971 (dysertacja University of North Carolina); N. Hild Die Oper am Hofe Kaiser Leopolds I. mit besonderer Berücksichtigung der Tätigkeit von Minato und Draghi, 1973 (dysertacja uniwersytu w Wiedniu); H. Seifert Neues zu A. Draghis weltlichen Werken, «Mitteilungen der Kommission für Musikforschung» XXIX, Wiedeń 1978; H. Seifert Die Oper am Wiener Kaiserhof im 17. Jahrhundert, Tutzing 1985; M. Hager La funzione del linguaggio poetico nelle opere comiche di Amalteo, Draghi e Minato, w: L’opera italiana a Vienna prima di Metastasio, red. M.T. Muraro, «Studi di Musica Veneta» XVI, Florencja 1989; S. Carter Trombone obbligatos in Viennese Oratorios of the Baroque, „Historic Brass Society Journal” II, 1990; J. Malina Draghi-serenata Sopronban régen és most (‘serenata Draghiego w Sopron dawniej i dziś’), „Muzsika” XXXVII nr 3, 1994