Černohorský, Bohuslav

Černohorský [cze~], Czernohorský, Cžernohorský, Bohuslav Matěj, ochrzczony 16 II 1684 Nymburk, †15 II 1742 (lub wcześniej) Graz, czeski kompozytor i organista, członek zakonu franciszkanów konwentualnych (OFMConv). Początkowo muzyki uczył się u swego ojca, kantora i organisty Samuela Černohorskiego (1648–1726), później zapewne w szkołach przyklasztornych. Do 1702 studiował na Uniwersytecie Karola w Pradze, uzyskując bakalaureat. W 1703 wstąpił do zakonu franciszkanów, a 10 IV 1704 złożył śluby zakonne. W 1709 bez wiedzy i zgody przełożonych udał się do Italii, za co został na 10 lat pozbawiony przywilejów i wygnany z macierzystej prowincji zakonu. Od 1710 działał w klasztorze w Asyżu (tu prawdopodobnie jego uczniem był G. Tartini), a następnie (1715–1720) przy Bazylice św. Antoniego w Padwie, m.in. jako organista. W 1720 powrócił do Pragi. Przebywał również we Wrocławiu (1723) i Kłodzku (1726), gdzie prowadził zespół muzyczny podczas zebrań kapituły prowincjalnej. W latach 1727–1730 został ponownie pozbawiony tytułów i zesłany do klasztoru w Horažd’ovicach, m.in. za odmowę przekazania klasztorowi spadku po zmarłym ojcu. Po odbyciu kary ubiegał się o zezwolenie na ponowy wyjazd do Italii, które ostatecznie otrzymał. Od 1731 pełnił funkcję organisty w Bazylice św. Antoniego w Padwie, skąd zwolnił się na własną prośbę w 1741. W drodze powrotnej do Czech zatrzymał się w klasztorze Mariahilf w Grazu, gdzie odnotowana jest jego obecność od X 1741. Tam zmarł prawdopodobnie 15 II 1742, kiedy to odprawiono mszę za jego duszę.

Černohorský był jednym z najwybitniejszych kompozytorów czeskich późnego baroku. Prawdopodobnie większość jego kompozycji uległa zniszczeniu w 1754 podczas pożaru kościoła św. Jakuba w Pradze. Niektóre fugi organowe przypisywane dotąd Černohorskiemu są transkrypcjami lub kopiami utworów m.in. J.J. Frobergera, G. Muffata i J. Segera. Černohorský był znakomitym kontrapunkcistą. W jego utworach widoczne są wpływy zarówno muzyki północnoniemieckiej, jak i włoskiej. Uczniem Černohorskiego był J. Seger i być może także Š. Brixi (któremu zakonnik udzielił ślubu). Brak dokumentów potwierdzających, że pobierali u niego nauki również tacy mistrzowie, jak Ch.W. Gluck, F.  Tůma i J.  Zach, o czym wspomina się w literaturze. Do spadkobierców jego osiągnięć należą niewątpliwie m.in.: F.X. Brixi, J.A. Koželuch i J.K. Vaňhal.

Literatura: F.P. Laurencin, Czernohorsky „Neue Zeitschrift für Musik”, 1864; O. Schmid Die musikgeschichtliche Bedeutung der altböhmischen Schule Czernohorsky’s, „Sammelbände der Internationalen Musikgesellschaft” II, 1900/01; O. Schmid, Die böhmische Altmeisterschule Czernychorsky’s und ihr Einfluss auf den Wiener Classicismus, Lipsk 1901; Z. Culka Několik dokladnů k Životopisu Bohuslava Matěje Černohorského, «Hudební Věda» III, 1966; J. Šafařík Cernohorsky’s zweifache Textvertonung des Offertoriums für den XII. Sonntag nach Pftngsten, «Sborník prací filosofické fakulty brněnské university» XVI, z. 2, 1967; T. Volek O Černohorském v Italii, „Hudební rozhledy” XXIII, 1970; L. Frasson Padre Bohuslav Czernohorsky, „Il Santo” XVIII, 1973; J. Smolka Hudba Bohuslava Matěje Černohorského, „Hudební Věda” II, 1984; K. Šulcová, Impulsy studiu o hudbě baroka: nové ze života Bohuslava Černohorského, «Opus musicum» 20, 1988; S. Bohadlo, Musik in der Böhmischen Minoritenprovinz und die Ursachen des Weggangs Bohuslav Matěj Černohorskýs nach Italien (1710), w: Musikgeschichte zwischen Ost- und Westeuropa: Kirchenmusik – geistliche Musik – religiöse Musik. Bericht der Konferenz Chemnitz, 28.–30. Oktober 1999 anläßlich des 70. Geburtstages von Klaus Wolfgang Niemöller, Sinzig 2002; S. Bohadlo Czernohorsky, Bohuslaus, w: Die Musik in Geschichte und Gegenwart, t. 2., red. L. Finscher, Stuttgart 2001; K. Šulcová, Černohorský [Czernohorsky], Bohuslav Matěj, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, red. S. Sadie, Londyn 2001; M. Niubo Bernard Artophaeus and Bohuslav Matěj Černohorský. Casual Examples of Czech Music in Baroque Silesia or the Last Traces of Music by Minorites in Wrocław?, w: The Musical Culture of Silesia before 1742. New Contexts – New Perspectives, Frankfurt am Main 2013.