Berardi, Angelo

Berardi Angelo, *ok. 1636 Sant’Agata (k. Urbino), †9 IV 1694 Rzym, włoski kompozytor i teoretyk muzyki, duchowny. Początkowo uczył się muzyki u Sartiego, o dalszym jego wykształceniu muzycznym brak bliższych danych. Sam uważał się za ucznia M. Scacchiego, z którym zetknął się nie wcześniej niż ok. 1668. Wiadomo, że Berardi działał jako kapelmistrz: w 1662 w Montefiesole, w 1668 w katedrze w Viterbo, w latach 1673–79 w katedrze w Tivoli (także jako organista), w latach 1679–83 w katedrze w Spoleto; w 1687 był kanonikiem kolegiaty S. Angelo w Viterbo (bez funkcji muzycznej), w 1693 kapelmistrz kapeli w S. Maria in Trastevere w Rzymie. Berardi wydał kilka zbiorów swoich utworów, głównie religijnych.

Wysoką ocenę, jaką Berardi uzyskał we współczesnej muzykografii, zawdzięcza temu, że uznany został za jednego z pierwszych kodyfikatorów zasad systematyki muzycznej w oparciu o praktykę kompozytorską oraz zasad barokowego kontrapunktu i nowego traktowania dysonansów. Nie bierze się jednak pod uwagę, że wszystkie poglądy głoszone przez Berardiego zostały sformułowane już przeszło 40 lat wcześniej przez M. Scacchiego. Sam Berardi nie ukrywał tej zależności, przeciwnie, powoływał się często na Scacchiego, cytował jego kompozycje, podawał liczne wypowiedzi z jego pism teoretycznych, przytaczał przykłady muzyczne z Cribrum musicum (1643). Zasługą Berardiego było natomiast systematyczne przedstawienie tej wiedzy, którą przekazał mu Scacchi, głównie w zakresie kontrapunktu. Szeroko rozwinął zwłaszcza problemy „kontrapunktów sztucznych” (kombinacje kontrapunktów wielokrotnych, kanony enigmatyczne, rak, inwersja i inne). Skodyfikował również zasady kształtowania fugi tonalnej (rozwinie się ona w pełni w ostatnich dekadach XVII w.), które określał już w Cribrum musicum Scacchi. Od Scacchiego przejął też Berardi schemat systematyki muzycznej oraz cały szereg definicji podstawowych pojęć, niektóre z nich jednak znacznie rozszerzył. W Documenti…, Miscellanea… i Arcani… podany jest przede wszystkim system zasad kompozycji, w Ragionamenti… natomiast Berardi zajmuje się teorią muzyki, wiele miejsca poświęcając tradycyjnym problemom czysto spekulatywnym. Jego własne kompozycje wykazują wielką biegłość kontrapunktyczną.