Pieśń miłosna na dwa głosy. Historia Clary i Roberta Schumannów

Luty to miesiąc może mało malowniczy, ale za to owiany aurą romantyzmu. Pamiętając o święcie zakochanych, przypominamy historię bodaj najsłynniejszej „muzycznej” pary XIX w. – Clary i Roberta Schumannów.

℘ Początki ℘

Clara Wieck i Robert Schumann poznali się w 1828. Osiemnastoletni Schumann przyjechał wtedy do Lipska studiować prawo, a równocześnie pobierać lekcje fortepianu u Friedricha Wiecka, ojca i nauczyciela dziewięcioletniej wówczas Clary, której talent i wczesne sukcesy estradowe (1828 był rokiem jej debiutu) stanowiły żywą reklamę szkoły Wiecka. Robert był jego uczniem z przerwami do 1832 – z tego czasu pochodzi znajdujący się w naszych zbiorach portret Clary Wieck w wieku 13 lat. Schumann nawet po zakończeniu nauki nie zapomniał o córce swego mistrza: w 1833 skomponował Impromptus sur une romance de Clara Wieck, w 1835 Carnaval zawierający muzyczny portret Clary/Chiariny (obok innych „portretów”, m.in. F. Chopina), pisał także o dobrze zapowiadającej się pianistce w „Neue Zeitschrift für Musik”. W 1836 para była już zakochana; Robert ze względu na Clarę zerwał dwuletnie zaręczyny z inną pianistką i uczennicą Wiecka, Ernestine von Fricken.

℘ Przeciwności ℘

Ojciec Clary nie był zadowolony z takiego obrotu spraw i zabronił młodym się spotykać. Panna Wieck rozwijała w tym czasie pod okiem ojca karierę pianistyczną, odnosząc sukcesy m.in. w Berlinie i Wiedniu; z tego okresu pochodzi jej najbardziej znana podobizna. Młodzi nie zaprzestali jednak korespondencji i tą drogą doszło do sekretnych zaręczyn. Sprzeciw i publiczne oskarżenia Wiecka wobec kandydata na zięcia znalazły swój finał w… sądzie, który ostatecznie zezwolił na zawarcie małżeństwa. Wieck zajął się wówczas edukacją pianistyczną swojej drugiej córki Marie.

℘ Triumf miłości ℘

Ślub odbył się w 1840, nazywanym przez biografów Schumanna „rokiem pieśni”. To wtedy kompozytor stworzył swoje najwybitniejsze dzieła z tego gatunku, m.in. słynne cykle Frauenliebe und Leben (Miłość i życie kobiety) do słów A. Chamisso oraz Dichterliebe (Miłość poety) do słów H. Heinego. Cykl pieśniowy stał się również przypieczętowaniem pierwszego roku małżeńskiego pożycia Schumannów – w 1841 ukazał się stworzony przez nich wspólnie zbiór Zwölf Lieder aus F. Rückerts Liebesfrühling do wierszy F. Rückerta (też zresztą powstałych z porywu serca – poeta napisał je w roku, w którym poznał swoją przyszłą żonę Luise). 13 czerwca 1839 Robert pisał do Clary, że potomni będą ich postrzegać jako jedno serce i jedną duszę, nie mogąc odróżnić, co stworzyło jedno, a co drugie. I rzeczywiście – styl pieśni obojga małżonków jest tak zbieżny, że na pierwszy rzut oka trudno stwierdzić, która z nich jest czyjego autorstwa.

℘ Małżeństwo ℘

Dzieje małżeństwa Schumannów to historia wielkiej miłości i niejednokrotnie udanej współpracy artystycznej, choć wyrażane jeszcze w narzeczeńskiej korespondencji obawy Clary co do zaprzepaszczenia przez nią kariery pianistycznej w związku z zamążpójściem okazały się częściowo uzasadnione. Musiała ograniczyć zarówno ćwiczenie na fortepianie (żeby nie przeszkadzać Robertowi w komponowaniu), jak i działalność koncertową, zaś w nielicznych tournées – m.in. po Rosji w 1844 i Holandii w 1853 – przeważnie towarzyszył jej mąż. Podejmowane przez nią próby kompozytorskie pozostawały w cieniu twórczości Schumanna. Robert wywarł znaczący wpływ na ukształtowanie stylu wykonawczego żony i dobór jej repertuaru, natomiast ona przez całe życie wspierała jego karierę artystyczną (pomagając m.in. w pracy kompozytorskiej) i propagowała jego utwory. Po śmierci Schumanna Clara przygotowała (z J. Brahmsem) wydanie zbiorowe dzieł męża.