Ung, Chinary

Ung Chinary, *24 XI 1942 Takeo, amerykański kompozytor kambodżańskiego pochodzenia. Absolwent Ecole de Musique w Phnom Penh w klasie klarnetu (1963), beneficjent stypendium Asia Foundation, które umożliwiło mu edukację w The Manhattan School of Music (klarnet i dyrygentura). Studia kompozycji u Chou Wen-chunga i M. Davidovsky’ego w Columbia University zwieńczył w 1974 uzyskaniem stopnia doktora. Kształcił się także pod kierunkiem G. Crumba w Tanglewood, asystował E. Varèse’owi. W czasie dyktatury Czerwonych Khmerów porzucił komponowanie, badał kulturę i muzyczną tradycję Kambodży, studiował grę na roneat-ek oraz stanął na czele Khmer Studies Institute (1980–85). Do pisania muzyki powrócił w połowie lat 80., zyskując międzynarodowy rozgłos dzięki kompozycji Inner Voices, nagrodzonej Grawemeyer Award w 1989. Wykładowca m.in. University of Pennsylvania w Filadelfii, Arizona State University w Phoenix, University of California w San Diego, laureat licznych nagród (m.in. American Academy of Arts and Letters 1981, 1988, 2020) i stypendiów (fundacji im. Barlowa, Forda, Guggenheima, Kusewickiego i Rockefellera).

W twórczości Unga dochodzi do syntezy tradycyjnych elementów muzycznych Dalekiego Wschodu z zachodnimi technikami kompozytorskimi. Idiom postwebernowski utworów z lat 70. Ung porzucił w latach 80. na rzecz odniesień do muzyki kambodżańskiej. Kompozycje powstałe w latach 90. charakteryzuje kompilacja romantycznej harmoniki, złożonych struktur rytmicznych, lirycznej melodyki zakorzenionej w pentatonicznych skalach azjatyckich oraz ukształtowań mikrotonowych. Ezoteryczny nastrój muzyki Unga wypływa z inspiracji kulturą Dalekiego Wschodu, jego przyrodą i geometrycznymi strukturami. Od 1987 kompozytor pracuje nad ideą muzyki spirali, która charakteryzuje się tworzeniem z gotowych grup dźwięków i fraz kolejnych elementów narracji muzycznej (Inner Voices, Spiral I–XIV).

Literatura: C. McCurdy, East Meet West in Chamber Music, „Chamber Music” 1988 nr 5, s. 20–21; I. Brooks, An American in Paris and other expatriate composers speak out, „Ear” 1989 nr 14 (7), s. 28–32; M. Swed, American Composer: Chinary Ung, „Chamber Music” 1996 nr 13, s. 14–15; J.W. Kays, The music of Chinary Ung. A synthesis of Asian aesthetics and Western technique, rozprawa doktorska, University Microfilms International, Ann Arbour 2000; Ch. Ung, A. Green, Singing inside Aura, w: Music of the spirit: Asian-Pacific musical identity, red. M. Atherton, B. Crossman, New South Wales 2008; E. Green, The Cambodian aesthetics of a ‘spiral composer’. An introduction to the music of Chinary Ung, „New music connoisseur. The magazine devoted to the contemporary music scene” 2009 nr 17-1.