Turnage [tˊɜ:rnydż] Mark-Anthony, *10 VI 1960 hrabstwo Essex, angielski kompozytor. Studiował kompozycję u O. Knussena i J. Lamberta w Royal College of Music w Londynie. Otrzymał dwie nagrody kompozytorskie przyznawane przez tę uczelnię – w 1981 Guinness Prize za Night Dances oraz w 1983 Benjamin Britten Composition Prize za Let Us Sleep Now. W tym samym roku uzyskał stypendium im. Mendelssohna, które umożliwiło mu dalsze studia u G. Schullera i H.W. Henzego w Tanglewood (Massachusetts). W 1988 za operę Greek przyznano mu nagrody, sponsorowane przez BMW Group, za najlepszą operę i najlepsze libretto na I Münchener Biennale. W latach 1985–86 Turnage był kompozytorem rezydentem: w National Centre for Orchestral Studies, w latach 2005–2010 w London Philharmonic Orchestra, a w latach 2006–2010 w Chicago Symphony Orchestra, jak również kompozytorem współpracującym: z City of Birmingham Symphony Orchestra w latach 1989–93, z English National Opera w Londynie w latach 1995–2000, a w latach 2000–03 z BBC Symphony Orchestra. Od 2005 jest pracownikiem naukowym w Royal College of Music. W XI 2006 odbył się festiwal muzyki Turnage’a p.n. Lullabies and Shouts w Royal Northern College of Music w Manchesterze. W 2011 otrzymał tytuły doktora honoris causa przyznane przez Anglia Ruskin University oraz Royal Holloway, University of London. W 2015 został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego w stopniu Komandora.
Turnage należy obecnie do najczęściej wykonywanych współczesnych kompozytorów brytyjskich. W jego muzyce wyraźne są wpływy jazzu i muzyki rockowej (Kai, Your Rockaby). Turnage włącza też do swej muzyki improwizację jazzową, współpracując z takimi wykonawcami jak J. Scofield, P. Erskine i M. Robertson (Blood on the Floor). W 1988 kompozytor zwrócił się ku muzyce scenicznej, odnosząc duży sukces w Monachium swą kontrowersyjną operą Greek. Jej libretto przedstawia historię Edypa przeniesioną w czasy współczesne (akcja rozgrywa się na londyńskim East Endzie), zaś muzyka nawiązuje zarówno do oper Strawińskiego, jak jazzu i rocka; kompozytor wykorzystuje obok partii śpiewanych także dialog mówiony. W operze The Silver Tassie, której libretto oparte jest na sztuce S. O’Caseya o wymowie antywojennej, Turnage przedstawił losy irlandzkiej rodziny robotniczej podczas I wojny światowej. Premiera tego dzieła, napisanego w bardziej konwencjonalnym stylu operowym, spotkała się także z dużym uznaniem. Wśród dzieł skomponowanych w okresie 2005–2022 duży rozgłos zdobyła opera Anna Nicole, której libretto oparte jest na wydarzeniach z życia amerykańskiej modelki Anny Nicole Smith, wystawiona w teatrach operowych w Londynie, Dortmundzie, Norymberdze i Nowym Jorku. W tych latach powstają także liczne dzieła orkiestrowe, m.in. tryptyk Time Flies, zawierający muzyczne portrety miast: Londynu, Hamburga i Tokio, oraz utwory na różne instrumenty solo z orkiestrą.
Literatura: Easy listening? Ich hasse das!, wywiad Th. Schulza z M.-A. Turnage’em, „Neue Zeitschrift für Musik” 1999 nr 1; S. Pettitt Mark-Anthony Turnage and „Greek”, „The Musical Times” CXXIX, 1988; A. Clements Mark-Anthony Turnage, Londyn 2000; A. Holden A Libretist’s View, „Opera” 2000 nr 2; G. Hall Mark-Anthony Turnage „Anna Nicole”, „Opera News” LXXV, 2011 nr 11; J. Manning Mark-Anthony Turnage (b. 1960) „Three Songs” (2000). Texts by Stevie Smith, Thomas Harding, and Walt Whitman, w: J. Manning Vocal Repertoire for the Twenty-First Century, t. 2: Works Written from 2000 Onwards, Oksford 2020.
Instrumentalne:
Night Dances na orkiestrę, 1981
Entranced na fortepian, 1982
Let Us Sleep Now na orkiestrę, 1983
After Dark na kwintet dęty i kwintet smyczkowy, 1983
On All Fours na zespół kameralny, 1985
Release dla 8 wykonawców, 1987
Three Screaming Popes na orkiestrę, 1989
Kai na wiolonczelę solo i zespół instrumentalny, 1990
Are You Sure? na kwartet smyczkowy, 1990, zrewid. 1991
Momentum na orkiestrę, 1991
Drowned Out na orkiestrę, 1993
Your Rockaby na amplifikowany saksofon sopranowy i orkiestrę, 1993
Set To na 4 trąbki, róg, 3 puzony, eufonium i tubę, 1993
This Silence na klarnet, róg, fagot i kwintet smyczkowy, 1993
Dispelling the Fears na 2 trąbki i orkiestrę, 1995
True Life Stories (zawiera Tune for Toru) na fortepian, 1995–99
Four-Homed Fandango na 4 rogi i orkiestrę, 1996, zrewid. 2000
Blood on the Floor na gitarę elektryczną, perkusję, saksofon/klarnet basowy i zespół instrumentalny, 1996
Tune for Toru na zespół jazzowy, także w wersji na fortepian, 1996
Silent Cities na orkiestrę, 1998
An Invention on „Solitude” na kwintet klarnetowy, 1998, zrewid. 1999
About Time na zespół instrumentalny i grupę instrumentów dawnych, 1999
Evening Songs na orkiestrę, 1999 (włączony utwór Still Sleeping z 1997)
Dark Crossing na orkiestrę kameralną, 2000
Fractured Lines na 2 perkusje i orkiestrę, 2000, zrewid. 2001
Another Set To na puzon i orkiestrę, 2000
Bass Inventions na kontrabas i zespół instrumentalny, 2000
Scorched na trio jazzowe i orkiestrę, 2001
On Opened Ground, koncert na altówkę i orkiestrę, 2001
Etudes and Elegies, tryptyk na zespół instrumentalny, 2002
No Let Up na zespół instrumentalny, 2003
Crying Out Loud na zespół instrumentalny, 2003
A Man Descending na saksofon tenorowy i orkiestrę kameralną, 2003
Eulogy na altówkę i zespół instrumentalny, 2003
Riffs and Refrains na klarnet i orkiestrę, 2003
Three Trios na trio fortepianowe, 2003–05
Yet Another Set To na puzon i orkiestrę, 2004
From the Wreckage na trąbkę i orkiestrę, 2004
Scherzoid na orkiestrę, 2004
A Few Serenades na wiolonczelę i fortepian, 2004
Hidden Love Song na saksofon sopranowy i orkiestrę, 2005
Bleak Moments na róg i kwartet smyczkowy, 2005
Ceres na orkiestrę, 2005
Three Asteroids na orkiestrę, 2005
From All Sides na orkiestrę, 2006
Returning na sekstet smyczkowy, 2006
A Prayer Out of Stillness na kontrabas (wymiennie z gitarą basową) i orkiestrę smyczkową, 2007
Chicago Remains na orkiestrę, 2007
Five Views of a Mouth na flet i orkiestrę, 2007
Mambo, Blues and Tarantella na skrzypce i orkiestrę, 2007
Out of Black Dust na róg. 4 trąbki, 4 puzony i tubę, 2008
Twisted Blues with Twisted Ballad na kwartet smyczkowy, 2008
Five Processionals na skrzypce, wiolonczelę, fortepian i klarnet, 2008
Texan Tenebrae na orkiestrę, 2009
Grazioso! na mały zespół kameralny, 2009
Hammered Out na orkiestrę, 2010
Koncert wiolonczelowy 2010
Three for Two na kwartet fortepianowy, 2010
Frieze na orkiestrę, 2012
Speranza na orkiestrę, 2012
Passchendaele na orkiestrę, 2013
Koncert fortepianowy, 2013
Erskine na perkusję i orkiestrę, 2013
Contusion na kwartet smyczkowy, 2013
Dialogue na skrzypce i wiolonczelę solo, smyczki, perkusję, harfę i fortepian, 2014
Håkan na trąbkę i orkiestrę, 2014
Maya na wiolonczelę i orkiestrę kameralną, 2014
Remembering na orkiestrę, 2015
Martland Memorial na perkusję i orkiestrę, 2015
Duetti d’Amore na skrzypce i wiolonczelę, 2015
Col na zespół instrumentalny, 2016
Prussian Blue na fortepian, skrzypce, altówkę, wiolonczelę i kontrabas, 2016
Shroud na kwartet smyczkowy, 2016
Winter’s Edge na kwartet smyczkowy, 2016
Symphonic Movements na orkiestrę, 2017
Shadow Walker na 2 skrzypiec i orkiestrę, 2017
Last Song for Olly na orkiestrę, 2018
Nocturne na trąbkę i orkiestrę smyczkową, 2018
Towards Alba na róg i orkiestrę, 2018
Romanian Rhapsody na skrzypce i zespół instrumentalny, 2018
Massarosa na fagot i kwartet smyczkowy, 2018
Go For It na orkiestrę, 2019
Time Flies na orkiestrę, 2019
Lament na skrzypce i orkiestrę smyczkową, 2019
On Marylebone Road na fortepian, 2019
Up for Grabs na trio jazzowe i orkiestrę, 2020
Concertino na klarnet i zespół kameralny, 2020
Split Apart na kwartet smyczkowy, 2020
New England Etudes na sekstet perkusyjny, 2022
ONYX 30 na kwintet dęty blaszany, 2022
utwory na klarnet i fortepian, na skrzypce i fortepian, na altówkę i fortepian oraz na wiolonczelę i fortepian
utwory na instrument solo: na saksofon, na klarnet, na trąbkę, na gitarę, na harfę i na wiolonczelę
Wokalno-instrumentalne:
Lament for a Hanging Man na sopran i 5 instrumentów, sł. z Księgi Jeremiasza i S. Plath, 1983
Some Days na mezzosopran i orkiestrę, sł. J. Kariuki, B. Modisane i J. Baldwin, 1989
Leaving na sopran, tenor, chór i orkiestrę, do różnych tekstów, 1990, zrewid. 1992
Her Anxiety na sopran i 7 instrumentów, sł. W.B. Yeats, 1991
Twice Through the Heart, scena dramatyczna na mezzosopran i 16 wykonawców, sł. J. Kay, 1996
3 Songs na baryton i fortepian, sł. S. Smith, Th. Hardy, W. Whitman, 2000
When I Woke na baryton i orkiestrę kameralną, sł. D. Thomas, 2001
The Torn Fields na baryton i zespól instrumentalny, sł. R. Kipling, W. Owen i in., 2002
The Game is Over na chór i orkiestrę, sł. I. Bachmann, 2002
A Relic of Memory na chór i orkiestrę, sł. W. Szekspir i tekst z requiem, 2003
Calmo („Dona nobis pacem”) na chór i dzwony, 2003
2 Fanfares and a Lament na chór i zespół instrumentalny, sł. I. Bachmann, 2003
2 Baudelaire Songs na sopran i 7 instrumentów, 2004; wersja na sopran i fortepian, 2004
About Water dla śpiewaczki jazzowej, na 4 głosy solowe, instrumenty solowe i zespół instrumentalny, sł. kompozytor i B. Jungr, 2006
A Constant Obsession na tenor, flet, obój, klarnet, róg, harfę, skrzypce, altówkę i wiolonczelę, sł. J. Keats, Th. Hardy, E. Thomas, R. Graves, A. Tennyson, 2007
At Sixes and Sevens na sopran, baryton, chór dziecięcy i orkiestrę kameralną, sł. P. Muldoon, 2012
Hibiki na 2 głosy solowe, chór dziecięcy i orkiestrę, sł. M. Chichamatsu, S. Sakon, tekst japońskiej piosenki dziecięcej, 2014
Testament na sopran i orkiestrę, sł. T. Szewczenko, W. Stus, S. Żadan, 2017
Refugee na tenor i orkiestrę kameralną, sł. E. Dickinson, B. Zephaniah, W.H. Auden, B. Bilston, 2018
Black Milk dla śpiewaka jazzowego i 16 instrumentalistów, sł. P. Celan, 2019
Owl Songs na sopran i 8 instrumentów, sł. tradycyjne, E. Dickinson, Ch. Baudelaire, A. Tennyson, E. Thomas, 2019
Without Ceremony na baryton i fortepian, sł. Th Hardy, 2019
Of Nature’s Light, cykl pieśni na mezzosopran i fortepian, sł. W. Blake, D.H. Lawrence, J.E. Flecker, M. Arnold, R. Kipling, J. Keats 2020
Silenced na tenor i fortepian, sł. Hewer, A. Achmatowa, Litwinienko, z rosyjskiej pieśni ludowej, 2020
Songs of Sleep and Regret na mezzosopran i fortepian, sł. E. Dickinson, W. Szekspir, J. Joyce, Th. Hardy, T.S. Eliot, S. Smith 2020
Sceniczne:
Greek, opera, libretto kompozytor i J. Moore wg S. Berkoffa, 1988, wyst. Monachium 1988, z tego Greek Suite na mezzosopran, tenor i zespół instrumentalny, 1989
The Country of the Blind, opera kameralna, libretto C. Venables wg H.G. Wellsa, 1997, wyst. Aldeburgh 1997
The Silver Tassie, opera, libretto A. Holden, 1999, wyst. Londyn 2000
Anna Nicole, opera, libretto R. Thomas, 2010, wyst. Londyn 2010
Undance, balet, 2011, wyst. Londyn 2011
Trespass, balet, 2011, wyst. Londyn 2012
Strapless, balet, 2015, wyst. Londyn 2016
Coraline, opera familijna, libretto R. Mullarkey wg N. Gaimana, 2017, wyst. Londyn 2018
