Logotypy UE

Ristić, Milan

Biogram i literatura

Ristić Milan, *31 VIII 1908 Belgrad, †20 XII 1982 Belgrad, serbski kompozytor. W latach 1927–29 kształcił się prywatnie pod kierunkiem G. Piérsona w Paryżu, od 1929 studiował kompozycję u M. Milojevicia i J. Slavenskiego oraz grę na fortepianie u I. Brezovšeka w szkole muzycznej w Belgradzie; w latach 1937–39 kontynuował studia w klasie kompozycji mikrotonowej A. Háby w konserwatorium w Pradze. Od 1940 pracował w Radiu Belgrad, gdzie w latach 1945–63 pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego działu muzycznego, a od 1963 doradcy muzycznego dyrektora. W latach 1960–62 był przewodniczącym związku kompozytorów serbskich. W 1954 otrzymał I nagrodę SAKOJ (Savez Kompozitora Jugoslavije), w 1961 nagrodę m. Belgradu za III Symfonię, w 1966 I nagrodę na Festivalu Nove Jugoslovenske Muzike w Belgradzie za IV Symfonię; od 1961 był członkiem korespondentem, od 1974 członkiem Srpska Akademija Nauka i Umetnosti.

W dziełach Risticia powstałych do 1945 występują nowatorskie wówczas środki, jak atonalność, technika dodekafoniczna oraz system ćwierćtonowy (zastosowany w Suicie na 4 puzony, Septecie i Suicie na 10 instrumentów). Stylistycznie utwory te zdradzają inspiracje muzyczne ekspresjonizmem. Kolejny etap w twórczości Risticia zapoczątkowuje w 1943 poemat symfoniczny Čovek i rat; należą do niego kompozycje napisane przed 1950, harmonicznie pozostające w obrębie tonalności dur-moll. Ich główne cechy to uproszczenie środków wyrazu, wykorzystanie tekstów literackich (lub pozamuzycznego programu), nawiązanie do muzyki ludowej. Począwszy od lat 50. kompozytor stylistycznie zbliżył się w swych utworach do nurtu neoklasycznego. W latach 60. i 70. większe znaczenie uzyskała w jego dorobku twórczość symfoniczna.

Literatura: M. Bergamo Delo kompozitora. Stvaralacki put M. Ristić od Prve do Šeste simfonije (‘Dzieło kompozytora. Droga twórcza M. Risticia od pierwszej do szóstej symfonii’), Belgrad 1977; M. Ristić – povodom stogodišnjice rođenja (‘M. Ristić. Z okazji setnej rocznicy urodzin’), red. S. Marinković, Belgrad 2011.

Kompozycje

Instrumentalne:

I Kwartet smyczkowy, 1935

Kwintet dęty, 1936

Suita na 4 puzony, 1938

Septet, 1938

Suita na 10 instrumentów smyczkowych, 1938

Sinfonietta, 1939

Duet na skrzypce i wiolonczelę, 1939

Simfonijski star, 1940

I Symfonia, 1941

II Kwartet smyczkowy, 1942

12 prelida na fortepian, 1942

3 studia polifoniczne na orkiestrę, 1943

Čovek i rat (‘człowiek i wojna’), poemat symfoniczny, 1943

Wielka fantazja na orkiestrę, 1943

I Sonata na skrzypce i fortepian, 1943

I Sonata na fortepian, 1943

Fantazja na fortepian, 1943

Pet etida na fortepian, 1944

2 fantazje na orkiestrę, 1944

Koncert skrzypcowy, 1944

II Sonata na fortepian, 1944

II Sonata na skrzypce i fortepian, 1944

34 miniatury na fortepian, 1945

II Symfonia, 1951

6 fuga na fortepian, 1951

I Koncert fortepianowy, 1954

Suita giocosa na orkiestrę, 1956

Tri mala komada (‘trzy drobne utwory’) na orkiestrę, 1957

Burleska na orkiestrę, 1957

Wariacje symfoniczne, 1957

Galop na orkiestrę, 1958

Koncert na orkiestrę kameralną, 1958

7 bagatel na orkiestrę, 1959

III Symfonia, 1961

Muzyka na orkiestrę kameralną, 1962

Medytacja i allegro na fortepian, 1962

Koncert na orkiestrę, 1963

Koncert klarnetowy, 1964

IV Symfonia, 1966

V Symfonia, 1967

VI Symfonia, 1968

4 pokreta (‘4 ruchy’) na orkiestrę smyczkową, 1970

10 epigramów na 10 instrumentów, 1970

Muzyka na 4 rogi, 1970

VII Symfonia, 1972

II Koncert fortepianowy, 1973

VIII Symfonia, 1974

Muzyka na 11 instrumentów, 1974

IX Symfonia, 1976

III Kwartet smyczkowy, 1977

IV Kwartet smyczkowy, 1977

V Kwartet smyczkowy, 1977

Koncert na trąbkę i orkiestrę, 1978

Wokalno-instrumentalne:

Ptičica božja (‘ptaszek boży’) na bas i fortepian, 1945

Pesma o sokaku (‘pieśń o uliczce’) na recytatora i kwintet smyczkowy, 1945

Monolog Macbetha na bas-baryton i orkiestrę, 1945

Jablan (‘topola’) na recytatora i orkiestrę, 1945

Kroz mećavu (‘przez zamieć’) na recytatora i orkiestrę, 1945

Bura (‘burza morska’) na bas i orkiestrę, sł. z Króla Leara W. Szekspira, 1946

Sceniczne:

Pepeljuga (‘Kopciuszek’), balet, 1943

Tiranin (‘tyran’), balet, 1945 (nieukończony)

muzyka filmowa

Inne:

transkrypcje pieśni ludowych