Riccio, Teodoro

Riccio [rˊiczczo] Teodoro, *ok. 1540 Brescia, †ok. 1600 Ansbach, włoski kompozytor. W 1567 był maestro di cappella w kościele S. Nazaro w Brescii. W 1575 przybył do Ansbach na dwór margrabiego Georga Friedricha, gdzie wkrótce został kapelmistrzem. W latach 1578–86 przebywał z dworem w Królewcu; przeszedł na luteranizm, w 1585 ożenił się i nabył dom w pobliżu miasta. W 1584 i 1586 opublikował epitalamia dla mieszczan królewieckich (1 zaginione, 1 zachowane niekompletnie). Zespół, którym Riccio kierował, miał dość duże znaczenie, a jego wicekapelmistrzem był od 1580 J. Eccard. W 1586 margrabia powrócił do Ansbach, a z nim większość muzyków; nie wiadomo, czy Riccio przeniósł się tam równocześnie, ale w każdym razie w 1599 przebywał na dworze. Utwory Riccia w większości nie doczekały się nowego wydania ani szczegółowej analizy; z liczby głosów kompozycji religijnych można wnioskować, że są wśród nich utwory dwu- i trzychórowe. Dwuchórowy jest magnifikat (wersety parzyste) w Tabulaturze pelplińskiej, a skłonność do tej techniki widać w wyjątkowym podziale nawet jednego chóru na dialogujące ze sobą pary głosów. W księdze canzon 3 utwory określone są jako „mascherata”, a jeden (3-częściowy) jako „ballata”. Liber primus missarum (1579) zadedykował Riccio królowi Stefanowi Batoremu. Trzy msze należą do gatunku parodii. Ich podstawą są motety − dwa C. de Moralesa (Sancta et immaculata i Clementissime confessor) oraz jeden własny (Vidi turbam magnam), opublikowany zresztą dopiero w 1580. Pozostałe trzy msze wykorzystują w zasadzie technikę cantus firmus, ale źródeł tych melodii nie udało się ustalić. Naśladują one ostinatową strukturę soggetto cavato (w mszy Ludovicus dux Wirtenbergensis) lub pozorują melodie chorałowe (w mszach Visita quaesumus i Dirigatur Domine).

Literatura: R. Eitner Teodoro Riccio, „Monatshefte für Musikgeschichte” XII, 1880; G. Schmidt Die Musik am Hofe der Markgrafen von Brandenburg-Ansbach, Kassel 1956; H. Schieckel  Johann Sebastian Bachs Auflösung eines Kanons von Teodoro Riccio, „Bach-Jahrbuch” LXVIII, 1982; Ch. Th. Leitmeir Teodoro Riccio’s Liber primus missarum (1579): a musical ambassador between Prussia and Poland, w: The Musical Heritage of the Jagiellonian Era, red. P. Gancarczyk, A. Leszczyńska, Warszawa 2012.