Moulinié, Etienne

Moulinié [mulinj’Ɛ], Moulinier, Moulinière, Molinié, Etienne, *ok. 1600 Langwedocja, †po 1669 Langwedocja, francuski kompozytor, śpiewak. W dzieciństwie śpiewał w chórze katedry w Narbonne, w 1624 dzięki pomocy starszego brata Antoine’a (†1655), cenionego śpiewaka, osiadł w Paryżu i zaczął wydawać swe pierwsze utwory. Jako kompozytor i śpiewak szybko zdobył uznanie w salonach arystokratycznych, gdzie wykonywano jego airs i motety. W latach 1628–60 był maître de la musique na dworze Gastona Orleańskiego (młodszego brata Ludwika XIII). W tym czasie wydał większość swoich dzieł i był współautorem wielu ballets de cour (Ballet du Monde renversé, Ballet du mariage…). W latach 1634–49 pełnił także obowiązki kierownika muzycznego kapeli Mademoiselle Anny Marii Ludwiki de Montpensier, córki protektora. 27 II i 6 III 1635 wystawiono w Luwrze Ballet de Mademoiselle, z dedykowaną księżniczce solowej airs Mouliniego. W czasie Frondy (1648–53) Moulinié przebywał w rodzinnej Langwedocji, gdzie uczestniczył w życiu muzycznym, organizując i prowadząc wiele koncertów. W 1658 w Grands Augustins w Paryżu dyrygował mszą żałobną za swego brata, a 21 III 1661 w tym samym miejscu – uroczystą mszą żałobną upamiętniającą śmierć Gastona Orleańskiego. Od 1661 do końca życia Moulinié pełnił obowiązki maître de la musique des Etats du Languedoc. Ostatnim poświadczonym faktem biograficznym jest udział kompozytora w 1669 w jury konkursu muzycznego w Caen.

Moulinié należał do najwybitniejszych kompozytorów francuskich czasów Ludwika XIII. Zasłynął jako twórca airs de cour i motetów; wydał aż 10 zbiorów airs, do tekstów francuskich, włoskich i hiszpańskich, na różne składy: od głosu solo, 1 głos z lutnią, 4 i 5 głosów a cappella po 4 głosy z basso continuo. Pod względem formalnym reprezentują one proste układy zwrotkowe z sylabicznym traktowaniem tekstu i swobodną, taneczną rytmiką, wyróżniają się jednak śpiewnością linii melodycznej i eksponowaniem wartości wyrazowych tekstu. Przejawem wpływów włoskich było dodanie partii basso continuo i stosowanie wyszukanej ornamentyki, w melodii dopatrzyć się też można motywów pieśni langwedockiej i hiszpańskich. Airs cieszyły się tak dużym powodzeniem, że stały się podstawą religijnych kontrafaktur nie tylko we Francji, ale i w Niemczech.

W utworach religijnych do tekstów łacińskich i francuskich kompozytor połączył włoski styl koncertujący z techniką wokalną wypracowaną na terenie air de cour. Partie solowe zestawiane wymiennie z zespołem ripieni cechuje bogata inwencja melodyczna, ozdobność i malarstwo dźwiękowe (Cantique de Moyse). W wielu utworach – analogicznie jak w airs – wyodrębnia się tercet solistów, który dialoguje z resztą zespołu. W Missa pro defunctis Moulinié porzuca koncertowanie na rzecz konsekwentnego fugowania w 5-głosowym zespole a cappella. Dzieło to wyróżnia się na tle ówczesnej twórczości mszalnej we Francji wysoką jakością warsztatu kontrapunktycznego i inwencją tematyczną. W 3 fantazjach na wiole dochodzi do konfrontacji tradycyjnej w tego typu utworach techniki przeimitowanej z techniką swobodnego operowania grupami głosów, wypracowaną przez Moulinié w airs.

Literatura: D. Launay Notes sur E. Moulinié w Mélanges (…) à P.M. Masson, Paryż 1955; G.J. Mot Un musicien carcassonnais sous Louis XIII oraz J.L. Bonnet Musiciens audois du XVII^e siècle à la cour. Antoine et E. Moulinié, „Bulletin de la Société d’Etudes Scientifiques de l’Aude” LVII, LXXXV, 1956, 1984; M. Seares E. Moulinié and the air de cour (1624–1635), „Studi Musicali” XIX, 1985; C. Massip Le mécénat musical de Gaston d’Orléans. L’age d’or du mécénat (1598–1661), Paryż 1985; J.L. Bonnet Bouzignac, Moulinié et les musiciens en pays d’Aude (XVI^e–XVII^e siècles), Béziers 1988.