Montéclair, Michel de

Montéclair [mątɛkl’e:r] Michel, właśc. Pignolet, Pinolet, de, ochrzcz. 4 XII 1667 Andelot (Haute-Marne), †22 IX 1737 Aumont, francuski kompozytor i teoretyk. Od 1676 uczył się u J.-B. Moreau w szkole chóralnej przy katedrze w Langres. W 1687 wyjechał do Paryża; prawdopodobnie od tego czasu do 1724 podpisywał się „Pignolet dit Montéclair”. Pozostawał w służbie muzycznej ks. de Vandémont, z którym przebywał we Włoszech. Już przed 1695 był znanym nauczycielem muzyki w Paryżu; pedagogiką zajmował się ok. 40 lat. Wśród jego uczniów wymienia się m.in. córki F. Couperina. Montéclair miał indywidualne metody nauczania, nie trzymał się sztywnych reguł, uważał, że lekcje muzyki powinny być dla dzieci zabawą. Od ok. 1699 do VII 1737 grał na kontrabasie w orkiestrze Academie Royale de Musique, gdzie w 1732 wystawiono jego tragedię liryczną Jephté, z powodzeniem wznawianą do 1761. W „Mercure de France” w latach 1729–30 zamieścił 8 anonimowych artykułów, będących odbiciem „kłótni teoretycznej” z J.-Ph. Rameau.

W historii muzyki francuskiej Montéclair umieszczany jest wśród ważnych kompozytorów scenicznych okresu między J.-B. Lullym i J.-Ph. Rameau. W jego dziełach na podkreślenie zasługuje umiejętne wykorzystanie dramatycznej funkcji kolorystyki orkiestry oraz częste wprowadzanie rozbudowanych chórów a cappella, wzorowanych na motetach M.-R. Delalande’a. Jako znaczące wymieniane są kantaty (20 francuskich i 4 włoskie), w których używał środków typowych dla opery. Cenione przez współczesnych były jego utwory instrumentalne, odpowiadające standardom ówczesnej muzyki użytkowej (tanecznej). Prace teoretyczne Montéclaira, poparte licznymi przykładami muzycznymi, dotyczą praktycznego zastosowania teorii muzyki, toteż są one ważnym materiałem źródłowym do badań nad muzyką francuską XVIII w.

Literatura: A. La Fafe M. Montéclair, „Revue et Gazette musicale de Paris” XXIV, 1857; E. Voillard Essai sur Montéclair, Paryż 1879; M. Pincherle Elementary Musical Instruction in the 18th Century. An Unknown Treatise by Montéclair, „The Musical Quarterly” XXXIV, 1948; E. Borrel Notes sur l’orchestration de l’opéra „Jephté” de Montéclair (1733) et de la symphonie des „Eleméns” de J.F. Rebel (1737), „La Revue Musicale” 1955, nr 226; M. Briquet Deux motets inédits de Montéclair, w ks. kongr. MTM w Kolonii, Kassel 1959; S. Milliot Le testament de M.P. de Montéclair, «Recherches sur la Musique Française Classique» VIII, 1968; J. Anthony French Binary Air within Italian Aria da capo in Montéclair’s Third Book of Cantatas, „Proceedings of the Royal Musical Association” CIV, 1978; J.A. Sadie Montéclair, the Viol Player’s Composer, „Journal of the Viola da Gamba Society of America” XV, 1978.