Krejn, Aleksandr

Krejn Aleksandr Abramowicz, *20 (8) X 1883 Niżni Nowgorod (obec. Gorki), †21 IV 1951 Staraj a Ruza (k. Moskwy), rosyjski kompozytor, brat Grigorija. Studiował w konserwatorium w Moskwie (dyplom 1908) grę na wiolonczeli w klasie A.E. Glena, a także kompozycję u L. Nikołajewa i B. Jaworskiego. W latach 1912–17 wykładał w konserwatorium w Moskwie, w latach 1918–27 był sekretarzem ludowego komisariatu do spraw oświaty, a także pracował w wydawnictwie Muzgiz w Moskwie. Od 1908 publikował artykuły na temat życia muzycznego na łamach czasopism muzycznych i niemuzycznych. W 1934 uzyskał tytuł ludowego artysty RFSRR.

Duże znaczenie w twórczości Krejna mają utwory nawiązujące do tradycji muzycznej kultury żydowskiej. Melodie starohebrajskie pojawiają się zarówno w muzyce wokalnej (np. w operze Zagmuk, gdzie kompozytor wykorzystał także melodie arabskie, w pieśniach na głos z fortepianem, w kantacie Kaddisz), jak i instrumentalnej pisanej na zespoły kameralne (Szkice hebrajskie, Melodia izraelska), a także symfoniczne (np. muzyka do spektakli wystawianych w teatrach żydowskich). Znaczące miejsce w jego dorobku twórczym zajmują także utwory inspirowane literaturą hiszpańską, zwłaszcza twórczością Lopego de Vega; balet Laurencja według Owczego źródła jest jednym z najbardziej znanych utworów Krejna; dużą popularność zyskała także suita Nauczyciel tańców, w której wykorzystany został folklor hiszpański. O zainteresowaniu Krejna folklorem ludów Kaukazu świadczy suita Kabardinskaja, w której pojawiają się melodie kabardyjskie i bałkarskie.

W swych wczesnych utworach Krejn stosował środki kompozytorskie charakterystyczne dla twórczości Skriabina, a także Debussy’ego. Ekspresyjne poematy, elegie pisane na obsadę kameralną, a także pieśni do tekstów A. Błoka i K. Balmonta zyskały mu spore uznanie. W utworach związanych z tematyką rewolucyjną Krejna upraszczał środki harmoniczno-fakturalne, eksponował patetyczno-heroiczny typ wyrazu. W latach 20. był jednym z pierwszych kompozytorów radzieckich, którzy podjęli tematykę polityczną: w 1926 pamięci Lenina poświęcił Odę żałobną, 15. rocznicę rewolucji uczcił symfonicznym dytyrambem Brygada światowego proletariatu. Po rewolucji Krejn aktywnie włączył się w działalność organizacyjną, mającą na celu upowszechnienie muzyki (pełnił funkcję sekretarza w wydziale oświaty, współorganizował wydawnictwo Muzgiz).

Literatura: L. Sabanajew A. Krejn, Moskwa 1928 (w jęz. rosyjskim i niemieckim); B. Lewik A. Krejn. Zamietki o tworczeskom puti, „Sowietskaja Muzyka” 1934 nr 1; M. Kisielew Laurencja, „Sowietskaja Muzyka” 1940 nr 2; J. Krejn i N. Rogożyna A. Krejn, Moskwa 1964.