Jampolski Izrail Markowicz, *21 (8) XI 1905 Jekatierinosław, †20 IX 1976 Moskwa, muzykolog i skrzypek. Pochodził z rodziny rosyjskich muzyków: był synem wiolonczelisty Marka Iljicza Jampolskiego (1879–1951) i bratankiem skrzypka i nauczyciela muzyki Abrama Iljicza Jampolskiego (1890–1956). W 1930 ukończył studia w konserwatorium w Moskwie u Abrama Jampolskiego (skrzypce), Reinholda Glière’a (kompozycja) i K. Kuzniecowa (historia muzyki). W latach 1927–32 koncertował, a potem (w latach 1931–58) uczył gry na skrzypcach w szkole Gnessina i w moskiewskiej Centralnej Szkole Muzycznej. W latach 1935–49 (z przerwą w latach wojny) wykładał historię i teorię wiolinistyki w konserwatorium w Moskwie, tamże w 1940 został kandydatem nauk o sztuce na podstawie rozprawy na temat podstaw techniki palcowania w grze na skrzypcach (Osnowy skripicznoj aplikatury, Moskwa 1933), wydanej także w j. rumuńskim (w 1964) oraz angielskim (z przedmową D. Ojstracha, w 1967 i potem wielokrotnie wznawianej). W latach 1950–59 pracował jako redaktor w wydawnictwie Sowietskaja encykłopiedija w Moskwie, od 1953 współpracował z agencją prasową Nowosti; od 1967 był członkiem kolegium redakcyjnego Muzykalnoj encyklopiedii i serii «Woprosy muzykalno-ispołnitielskogo iskusstwa», od 1973 zastępcą redaktora naczelnego Muzykalnoj encykłopiedii (t. 1–3).
Zainteresowania naukowe Jampolskiego koncentrowały się wokół problemów związanych z historią, teorią i interpretacją muzyki skrzypcowej. Popularyzował wiedzę o twórcach i wykonawcach muzyki skrzypcowej (Corelli, Paganini, Wieniawski, Kreisler, Enescu, Szafran, Ojstrach), opisując ich dzieła i sztukę interpretacji. Jest autorem ważnych prac historycznych: Russkoje skripicznoje iskusstwo (Moskwa, 1951) oraz Sowietskije kompozitory i muzykowiedy (z G.B. Bernandtem, Moskwa 1978). Jego prace dotyczące teorii gry na skrzypcach (m.in. Osnowy skripicznoj applikatury) mają fundamentalne znaczenie w pedagogicznej literaturze skrzypcowej.
Wraz z B. Sztejnpressem i G. Bernandtem zapoczątkował rozwój radzieckiej leksykografii. Należał do grona inicjatorów pierwszej obszernej (6 t.) encyklopedii muzycznej (Muzykalnaja encykłopiedija), napisał wiele artykułów do 5. i 6. wydaniu encyklopedii Grove’a.
Literatura: Izrail Markowicz Jampolski, „Sowietskaja Muzyka” 1977 nr 3 (nekrolog); I.M. Wetlicyna Jampolskij Izrail Markowicz, Muzykalna encyklopedia, red. Ju.W. Kiełdysz, t. 6. Moskwa 1982; N. Slonimsky, L. Kuhn, D. McIntire Yampolsky, Izrail (Markovich), w: Baker’s Biographical Dictionary of Musicians, 2021.
Osnowy skripicznoj applikatury, wyd. Moskwa 1933, 2. wyd. 1936, poszerz. 3. wyd. 1955, uzup. 4. wyd. 1977; wyd. rum. Bukareszt 1964; wyd. ang. The Principles of Violin Fingering, wstęp D. Ojstrach, tłum. Alan Lumsden, Londyn 1967, przedruk 1971, 1984, 1989;
Paganini – czełowiek i chudożnik, z K. Kuzniecowem, „Sowietskaja Muzyka” 1940 nr 8
Nieopublikowannyje rukopisy „Wariacyi na tiemu rokoko” Czajkowskogo oraz Nieopublikowannyj skripicznyj konciert Lapunowa, w: Sowietskaja muzyka. Sbornik statiej, t. 3 i 6, wyd. Moskwa 1945, 1946
Nieopublikowannaja mazurka A.K. Głazunowa, „Sowietskaja Muzyka” 1949 nr 10
Russkoje skripicznoje iskusstwo. Oczerki i matieriały. Ot istokow do 60-ych godow XIX wieka, wyd. Moskwa 1951
A. Corelli, z K. Kuzniecowem, wyd. Moskwa 1953
H. Wieniawski, wyd. Moskwa 1955
G. Enescu, wyd. Moskwa 1956, wyd. rum. Bukareszt 1959
B.W. Asafjew o muzykalnom ispołnitielstwie, w: Woprosy muzykalno-ispołnitielskogo iskusstwa, t. 2, wyd. Moskwa 1958
D. Ojstrach, wyd. Moskwa 1958, 2. wyd. 1964, uzup. 3. wyd. 1968, wyd. jap. Tokio 1967
Muzyka Jugosławii, wyd. Moskwa 1958
Encykłopiediczeskij muzykalnyj słowar’, praca leksykalna z B. Sztejnpressem, wyd. Moskwa 1959, 2. wyd. 1966
Paweł Kochański, „Sowietskaja Muzyka” 1959 nr 7
Pierwyj wirtuoz na ksilofonie, I. Gusanow 1806–1837, „Sowietskaja Muzyka” 1959 nr 11
Wstupitelnyj oczerk, w: Konstantin G. Mostras, 24 Kaprisa dla skripki solo N. Paganini: metodiczeskije kommentarii, wyd. Moskwa 1959
Kratkij słowar’ lubitielej muzyki, praca leksykalna z B. Sztejnpressem, wyd. Moskwa 1961
N. Paganini. Żyzń i tworczestwo, wyd. Moskwa 1961, uzup. 2. wyd. 1968
Pierwyj skripicznyj konciert B. Bartoka, „Sowietskaja Muzyka” 1961 nr 3
Kapriczczi N. Paganini, wyd. Moskwa 1962
Sonaty i partity dla skripki solo J.S. Bacha, wyd. Moskwa 1963
Auer i sowriemiennoje skripicznoje iskusstwo, w: L. Auer Moja szkoła igry na skripkie. Intierprietacyja skripicznoj kłassiki, wyd. Moskwa 1965
P. Kochański w Rosji, w: Polsko-rosyjskie miscellanea muzyczne, red. Z. Lissa, wyd. Kraków 1967
Sowietskoje muzykalno-ispołnitielskoje iskusstwo, w: Woprosy muzykalno-ispołnitielskogo iskusstwa, t. 5, wyd. Moskwa 1969
Jugosławskoje muzykoznanije, wstęp w: Iz proszłogo jugosławskoj muzyki, wyd. Moskwa 1970
Kryłow i muzyka, wyd. Moskwa 1970
Kto pisał o muzykie, bio-bibliografičeskij slovar’ muzykal’nyh kritikov i lic, pisavših o muzyke v dorevolûcionnoj Rossii i SSSR (praca leksykalna z G. Bernandtem), 4 t., wyd. Moskwa 1971–89
Pierwyj russkij muzykant w Indii, w: Muzyka stran Azii i Afriki, t. 2, wyd. Moskwa 1973
D. Szafran, wyd. Moskwa 1974
F. Kreisler, wyd. Moskwa 1975
Sowietskije kompozitory i muzykowiedy (z G. B. Bernandtem), wyd. Moskwa 1978
Izbrannye issledovaniâ i stat’i, red. P.W. Baskakowa, wyd. Moskwa 1985
liczne artykuły w „Sowietskaja Muzyka”, „Muzykalnaja Żyzń” i innych pismach radzieckich
