Na początku roku wielu z nas otwiera kalendarz i zaczyna spisywać postanowienia oraz plany na kolejnych dwanaście miesięcy. Ten zwyczaj ma długą tradycję – kalendarzyk kieszonkowy prowadził już chociażby Fryderyk Chopin; w jego czasach kalendarze należały już do codzienności.
Calendae – tak w starożytnym Rzymie nazywano pierwszy dzień miesiąca lub dzień płatności. Słowo calendarium odnosiło się początkowo do rejestru długów, by z czasem zyskać znaczenie księgi zawierającej obwieszczenia (od starożytnego zwyczaju comiesięcznego ogłaszania na Kapitolu długości miesiąca i jego najważniejszych wydarzeń). W dzisiejszych kalendarzach także znajdujemy wykazy świąt, dni wolnych, imienin i inne istotne informacje (szczęśliwie bez rejestrów długów).
Kalendarze pojawiły się w Polsce w XV w., a pod koniec XIX stulecia stały się już powszechne. Przyjęły formę publikacji książkowych – zwanych też almanachami lub noworocznikami – które ozdabiano ilustracjami autorstwa uznanych malarzy i grafików. I tak na przykład na kartach almanachów na rok 1777 i 1800 znalazły się akwaforty Daniela Mikołaja Chodowieckiego, a w Kalendarzu Warszawskim Popularno-Naukowym na rok przestępny 1860 – ryciny Jana Feliksa Piwarskiego.
Noworoczniki zawierały nie tylko dane okolicznościowe, ale również – jak w przypadku Kalendarza Gospodarskiego na rok Pański 1853 – obserwacje astronomiczne, prognozy meteorologiczne, porady lekarskie, godziny kursowania wozów pocztowych czy wykazy ważniejszych jarmarków. Kalendarz mógł także mieścić informacje przeznaczone dla określonej grupy odbiorczej, jak choćby spis pracowników instytucji oświatowych, zajmujący znaczną część Kalendarzyka Wileńskiego na Rok 1825 dla wydziału naukowego wileńskiego.
Jeśli z kalendarzem skojarzycie słowo kolęda, to bardzo słusznie – ma ono ten sam źródłosłów i dawniej określało podarek lub obrzęd noworoczny, a chodzić po kolędzie znaczyło odwiedzać się wzajemnie z powinszowaniem Nowego Roku. Stosując się do tego starego słowiańskiego zwyczaju, chcielibyśmy złożyć naszym Użytkownikom najlepsze życzenia – mamy nadzieję, że spędzicie z nami ten rok!
Strony z kalendarza kieszonkowego Fryderyka Chopina z 23-26.07.1848 roku zawierającego odręczne notatki.